KA TLANTU CHU A NUNG

 KA TLANTU CHU A NUNG

(Joba 19 : 20 - 29)


Vawiina kan thupui tur hi 'Ka tlantu chu a nung' tih a ni dawn a ni. Bible chang lar tak a ni a, he thu beh chhan hian fakna hla pawh siam a ni a, a lar pawh a lar viau nghe nghe hi.


Kumin kumtir lam kha niin ka hriaa, KHB No. 177 -na, Ka tlantu chu a nung tih ka hria' tih kha Biak Inah hian kan sa a, chumi tum chuan he thu hi ka rilruah a lian hle mai a, a hnu thlengin ka ngaihtuah zui char chara, Sermon ah ka buatsaih zui ta a ni. 


He Bible thu hi uluk taka chhiar a, ngun taka chhût hian a ropui zia leh thûk zia hi a chiangin, a fiah telh telh maiin ka hria. Harsatna leh buaina nasa tak kara rinna nghet tak tawngkam niin, beidawnna thûk tak atanga beiseina au aw a ni. Joba'n harsatna leh buaina nasa tak a tawh lai a a innghahna a ni tih kan hre thei. A beisei innghahna pawimawh tak a ni.


Joba chanchin chu kan hre vek awm e. Mi famkim, mi ngil, Pathian tih mi, thil thalo laka in sum thei ti a Pathian meuh pawhin a sawi a ni. Kawng hrang hrangin Pathian malsawmna a dawng a, sum leh pai ah te, fanau ah te pawh Pathian malsawmna a dawng nasa hle. Khawchhak fate zinga ropui ber tiin Bible pawhin a sawi hial a nih kha. Chutiang mi chu nimahsela, thawklehkhatah, chhiatna nasa tak a chungah a lo thleng a, a fate leh a thil neih zawng zawng a chân a, amah ngei pawh panchhia veiin, hrehawm tak a tuar a nih kha. 


Chumi chinah chuan a nun chu hrehawmna, lungngaihna hlir a ni chho zui mai. A unaute leh a laichin ten an hlatsan a, ama chhiahhlawhte ngei pawhin engahmah an ngailo. A thiante ngeiin an hmusit a, an diriam a ni. Joba chu a thiante pathum - Elifaza, Bildada leh Zofara ten an rawn kan a, chung mite chu amah thlamuan a, hnem tur leh a chunga thil thlengte hriatthiampui turin Joba'n a beisei a mahse, chutiang chu a ni lo. Joba tuarna chu a sual vanga Pathian hremna ah an puh sak hlauh.


A hun lai Juda te ngaihdan thlir chuan thil awm tak pawh a ni ve tho mai. Juda te chuan, natna leh harsatna an tawh chuan an sual vanga Pathian hrem naah an ngai zel thin. Heti zawnga ngaihtuah chuan Joba thiante pawh hi an demawm lutuk bik lo. Tun thleng pawhin hetiang ngaihdan la nei hi kan awm mai thei a ni. Kan tihsual avang hian Pathian chuan min hrem thin ngei mai mahse, natna leh harsatna kan tawh zawng zawng hi kan tihsual avanga Pathian min hremna a ni vek kherlo tih erawh kan hriat tel a tha. 


Joba hian a chunga thil thleng hi Pathian tihah chuan a pawm thlap mahse, a sual avanga tuar ni chuan a in pawm theilo. Pathian hremna tawk tur khawp a thil sual a tih a hre lo a ni. Chutihlai in a thiante lah chuan a sual vangah an rawn puh sak hmak mai si. Chuvang chuan Joba a lungawi lova, Pathian hial a dem a, beidawng tawpkhawkin a awm a, chu a beidawnna ruam atang chuan he thu hi a rawn au chhuah pui ta a ni. He thu hi Joba thusawi ah chuan a ropui berte zing a mi ni a ngaih a ni. Norman C. Habel chuan a lehkhabu ah, 'Joba rinna thupuan ropui' tiin a sawi nghe nghe.

Tichuan, Joba nun atangin kan thupui hi heti hian sawi dawn teh ang.


1. Joba tuarna belhchhahtu chu a thiante an ni : He mi hmalam leh a bung tawp hi kan ngaihtuah chian chuan, Joba hi a thiante chungah a lungni lo hle tih kan hre thei. A hun lai Juda ho ngaihdan kan sawi takte ngaihtuahin Joba thiante hian dawt an sawiin, thil diklo an ti pawhin a lang chiah lo mahse, rin dan avang ringawta Joba an puh tlat leh amah hriatthiamna an nei miah lo kha Joba hian a ngaithiam lo a ni.


Mizote hi huho nun nuam ti mi kan ni. Thian pawh kan ngaina mahse, harsatna tawk mek kan thiante leh kan bula mite tan hian eng dinhmunah nge kan din ve ang le? Anmahni hnemtu nge kan nih ang ti hrehawm zualtu? Rin thu leh ngaihdan kan sawi kual vak vak te hian tuartu lamah harsat zualna a thlen thei thin tihte hi ngaihtuah thin ang u. An damna kan thlen theilo a nih pawhin, nat belh tirtu nilo hram ang u. Kan lo huat ruk ngawih ngawih an ni emaw, kan ngei zawng tak pawh ni se, Hmangaih tawp lova hmangaihtu Pathian a awm tho. Midangte dinhmun hre miah si lova, na deuh a tawngkhum emaw, mahni duh zawng zawnga tih hi ching lo ang u. Helam chu duhtawk i la.


2. Joban amah tlantu tur a hrechiang : Joba khan 'Ka tlantu chu a nung tih ka hria' a ti. Nung tih hi Thuthlung hlui bu dang kan en chuan Pathian chungchang sawina atan an hmang thin. Pathian nung tihte in. Chu chuan awmze thuk tak a nei. Thil nung chuan hlutna, pawimawhna a nei a, tangkaina a nei. Joba khan amah tlantu tur nunga chu a hre chiang hle. A chunga thil thleng zawng zawng pawh kha chu tlantu nung Pathian rorel a ni tih a hre chiang a ni. Mahse, a chunga a rorel dan erawh pawm thiam har a ti mai a ni.


Kan chunga harsatna leh buaina lo thleng thinte hi pawmthiam har kan ti fo. Engati bik nge, engvangin nge ka tawh bik tiin Pathian hial kan dem a ni mai thei e. Chu kan harsatna sukiang theitu chu Pathian chauh chu a ni tho tho. Chuvangin, Pathian lakah vui thin mah i la, amah ah tlu lut tho teh ang u. Kan buaina chu min chinfel sak tho tho ang. Joba vek hian 'Tuarna hi vaivuta ta lo chhuak a ni lova, buaina pawh hi lei atanga lo to chhuak a ni hek lo' tiin chhan neilo in Pathianin thil a thlen tir lo tih a lo sawi daih tawh. Kan nuna harsatna thleng hi engatannge Pathianin a tih tih hi hriat tum zawk ang u.


Pathian hi eng ang chiahin nge kan hriat ve hlawm ang le? Tlantu nung angin kan hre ve hlawm em? Ringtu inti tam takte nun dan en hi chuan, Pathian hi kan hre chiang lo em ni aw tih mai a awl thin. Pathian chu engkimtithei, chungnungber, engkim chunga roreltu kan tih lai hian, mi tam tak nun danah hi chuan Pathian hi kan chhiahhlawh chei riau in ka hre thin. Engkimtithei a nihna hi kan hrethiam viau a, kan duhzawng pawh kan dil nasa a nih hi mahse, engkim chunga roreltu leh thuneitu a nihna te hi pawm harsa kan tih hmel thin. Engkim chunga roreltu leh thuneitu a ni a, eng dinhmunah pawh min din tir thei tih hi theihnghilh lo ang u. Chutiang chuan kan chunga thil thleng zawng zawngah hian Pathian lo chu innghahna tlak, dinhmun chhe ber atang pawha min tlan thei beisei tur kan nei lo.


A pathumna leh a tawpna atan chuan


3. Joba'n beisei a nei : Joba chanchin kan hre vek a, harsatna leh hrehawm nasa tak tuarin, lungngai mangangin a awm. Chuvang chuan a nun a tuihal a, beisei a nei. Chu chu amah hrethiamtu, chhantu, a dikna din pui tu tur a ni. Thlamuanna, hahchawlhna tih pawhin a sawi theih ang. Chutihlaiin a thenrualte leh khawtlangin an en san a, a chhungkhatte leh thian thate ngei pawhin an thauhthla, a tih dik loh leh sual avanga tuarah puhin, a chhiahhlawhte ngei pawhin engahmah an ngailo. Joba rilru nat dan tur leh hrehawm a tih tur zia hi kan hre phak lo mai thei. Thlamuantu leh puitu a mamawh ngawih ngawih laiin, diriam leh thinhrik a hlawh a, a beisei neih chhun ten an cheksawlh a ni.


Vawiinah hian Joba dinhmun anga hrehawm taka awm tawh kan awm em ka hre lo. Joba ang êm êm hi chu kan la awm lo a ni mai thei. Emaw, kan tuar dan a in ang kher lo a ni mai thei. Thil chiang tak chu, Joba tuar ang emaw, kawng dang pawhin harsatna nasa tak hi kan la tawk thei vek tih hi a ni. Chutiang hunah chuan kan dinhmun min hrethiam a, kan tuarna min tawmpuitu, kan harsatna min sutkian pui tur hi tute pawhin kan mamawh vek, beisei tur kan rilruin a zawnga Joba ang tho hian. Dawt a ni lo. 'Tumah ka mamawh lo' 'Tumah hi engatanmah ka ti lo' ti fo thinte pawh hian an thinlung chhungril berah chuan anmahni hrethiamtu an mamawh in an beisei ru tho tho. 


Mihring kan in ang lova, kan chunga thil thleng leh kan hun tawn dan a zira kan thil thlir dan leh kan dawn sawn dan a in ang vek lo. Mahse, tute pawh hian beisei chu kan nei vek. Kan chak leh that lai, kan vanglai chuan mahni tawkah ti thei ve tawk kan in ti a, tumah mamawh lo emaw kan inti fo. Lungkham leh vei ren run kan nei lova, ngaihtuah teh vak kan nei lo tlangpui. Beisei innghahna pawh kan nei lem lo. Mahse, harsatna leh buaina a lo thlen chiah hian innghahna tur kan zawng a, ngaihtuahna a buai a, rilru chhungril ber atangin suangtuahna kan nei a, beisei tur kan dap ruai thin. Chutih hunah chuan min hnem tu tur ni a kan hriat ten min hnem zo lova, kan hlimpui thin ten min ti lungngai a, kan chhuan em em ten min thlamuan zo lo. A tawpah chuan beidawnna thuk takah kan tlu lut thin. Mahse, chu chu a tawpna tur erawh a ni lo. Joba pawh a beidawn vawrtawpah a hrehawmna leh harsatna ata chhanchhuak tura beisei a nei, Tlantu chu. 


Joba ang hian kan nunah beidawn ngawih ngawihna kan tawk ve pawh a ni thei, kan rin leh beisei takte atangin kan beisei ang chhanna kan hmu lo a ni thei. Tumah min hnaih duh leh kan chunga that chhuah awm lo ni a kan hriat pawhin, kan dinhmun hrehawm ber, kan beidawn pui ngawih ngawih, thih hial kan chak phahna khawp harsatna tawk mah i la, Joban tlantu a beisei hi keini tan pawh a la rintlak reng e.


Joba chuan lungngaihna leh hrehawmna nasa tak a tuar laia hrethiamtu, tlantu, hahchawlhna a mamawh, chu chu khawvelah a hmu lo mahse, mihring lama a beiseina zawng zawng a bo hnuah beiseina nung a nei a chu chu Pathian a ni. Mihring lam atanga beiseina kan neih tawh miah loh hnu, innghahna leh dam chhan nei tawh lova kan inhriat hnuah pawh kan dinhmun min hrethiamtu beisei tur kan nei Pathian, min tlantu tur chu. Chu ka tlantu chu a nung a ni.


PIANGTHAR/PIANTHARNA

 PIANGTHAR/PIANTHARNA

K. Dinga


Mizote zingah piangthar/piantharna tih tawngkam hi chhia leh tha thliar thiam chinah chuan hre lo kan vang viau awm e. Pianthar loh hlau kan ni deuh vek mai thei lehnghal! Chutiang taka kan ngaih pawimawh leh ngaihhlut ni si, kan Bible ah hian piangthar tih tawngkam hi vawithum chiah (Johana 3 : 3&5 leh I Petera 1:23) zuk lang a! Johana ziak leh Petera ziak a mi hi a Greek tawng a (ti ve khang lang i la) a hman dan a la in ang lo zui! Engpawhnisela mipui nawlpuiin piangthar kan ngaihdan hi kan sawh sawn lo a nih chuan piantharna tih tawngkam hi ringtu nunah hian tel ve lo se a tha zawk mah awm e!


Piangthar tih leh rinna/ringtu nun hi kan sawi hran chuan Bible pawmtu, Krista ringtu kan inti thei lovang. Piangthar hi vawikhata sual sim vek emaw, vawi lehkhata nun inthlak thut, hnuleh awmlo anga kan ngaih chuan piantharnain a tum kan thelh duai a ni mahse, Mizote zingah, kan thinlunga sual tih duh lohna emaw, inchhirna emaw a lo awm a Pathian hnena kan inhlan laitê hi piantharna emaw ti tlat kan thahnem khawp ang. Heng inchhirna, hlimna, sual inhriatna, zan hawk nate hi piantharnain a ken tel a ni ngei mai mahse chumi piah lamah thih thlenga Isua ringtu/zuitu nihna hi piantharna dik tak chu a ni. Suala tlu tlu leh thin mi chu piangthar dik tak a ni theilo. Hei hi kan hriat thelh thin avangin kan piangthar nawn tlut tlut hlawm a nih hi.


Johana bung 3 : 1-12 hi Juda sakhuaa mi pawimawh tak, an dan leh kalphunga thiltha tih kawnga mi tling ni a ngaih, mi thiam, pharisai zinga mi Nikodema leh Isua inkawmna a ni. Heti lai tuiah leh thlarau a piang tih hi ringtu thenkhatten, tuia Baptisma chan avanga piangthar sawi na atante an hmang thin mahse, Baptisma chan vang ringawtin pianthar theih a ni lo. Mi, a pianthar avang zawkin Baptisma a chang a ni. Baptisma hi rinna tur kawng ni lovin, ringtute chhinchhiahna zawk a ni e.


Lal Isuan Chhandamna tur kawng a sawi hi Nikodema hian a hrethiam lo hlê mai a mahse, Isuan hre ngei turin a duh thung. Nikodema hi mi thiam, Juda te zingah pawh Pathian thu hre thuk tak ni tura ngaih a ni mahse, Chhandamna thu a lo hriat dan nen a in kalh tlat avangin Isua thusawi hi a bo chiang hle mai. Chutah chuan Isuan piantharna awmzia a sawifiah zel a, tisaa piang apiang tisa a ni; thlarauva piang apiang thlarau a ni a tih hnuah, piantharna chungchang chu heti hian a sawi zui ta a ni. Thli khawiah pawh a duh duhin a tleh thîn, a ri i hria e; nimahsela, khawi atanga lo kal nge, khawiah nge a kal dâwn tih pawh i hre si lo; tu pawh Thlarauva piang chu chutiangin an awm,” tiin. Ni e, thli hi khawi atangin nge a lokal a, khawiah nge a kal dawn tih kan hre lo angin mi piangtharte, an pianthar naah hian Thlarau thianghlim hnathawh a nih avangin mihringin tih theih leh tel vena kan nei hauh lo mahse, nunah a lo lang chhuak mai thin.


Piangthar/ringtu te hi an chak leh chak lohte kan teh kan teh thin. Hengah hian Thlarau thilpek leh thlarau rahte hi kan hriatpawlh deuh thin em ni aw a tih theih. Bible hian ringtu chak leh chaklo tehna a siam lo niin a lang. Chak loh chang te, dai pelh thelh thelh changte chu a awm ngei mai mahse, chu chak lohna zawn atang chuan thlarau zarah sual hnehtu ni zel nun hi mi piangthar nun chu a ni. Chuti ni lova, tlu reng, sual kawnga hawi kir fo thin, piangthar nawn tlut tlut te tan chuan kan pianthar dan inenfiah a ngai nasa tihna a ni.


Kan sawi tak angin, Mizote zingah piangthar/piantharna hi kan uar em em a mahse, piangthar kan ngaihdan leh pawm dan tam tak hi chu kan thlak a ngai. Tuia in baptist ringawt te hi piantharna a ni lo, phur thutna, hlimna leh engemaw avanga Pathian hnena inhlan ringawt hi Piantharna in a tum a ni lo. Piantharna chu, Thli, a duh duha a tleh a, khawi atanga lokal nge tih leh khawiahnge a kal dawn tih kan hriat loh ang chiah a, kan tih ve leh thawh ve awm miah lova, engtia lokal nge tih leh engtinnge kan neih tih pawh sawi theih chuang loh, thlarau thianghlim zara Isua tana kan nun ve na leh kan rin a, thih thlenga atana kan nun zelna hi Piantharna, Pathian ram kan luhna tur chu a ni. Johana 21:18 ah Lal Isuan, Petera hnenah, " Tih tak meuhvin, tih tak meuhvin ka hrilh a che, i naupan lai khan i taiah i inhreng a, i duhna apiangah i kal thin a; nimahsela i upat hunah i kutte i phar ang a, mi dangin an hrensak ang chia, i duh lohna lamah an kai ang che,” ti a a sawi ang khan piangtharte chu mahni duhzawng ringawt tih a rem tawh lova, Isua avangin an duh loh zawk thilte pawh an tih a ngai thin.


I Korinth 6:19-20 a, 'A nih leh, in taksa chu,in chhunga awm Pathian hnen atanga in hmuh Thlarau Thianghlim in a ni tih in hre lo em ni le? Mahni ta pawh in ni lo va,

Mana lei in ni tawh asin, chuvangin in taksaah chuan Pathian chawimawi rawh u' tia a sawi ang khan Piangthar nun chu ama ta ni lovin, mana leitu Pathian ta a ni. Misual ber pawh a piangthar thei a, a duh zawng leh a tih thin sual kal sanin, a ma duhzawng nilo Krista duhzawng a ti tawh zawk ang. Tin, a hranpaa pianthar leh kher ngailo, naupan lai atanga piangthar (Timothea te ang) an awm thei bawk. Chung mite pawh chuan mahni duhzawng leh lawm zawng aiin Krista duhzawng an zawng zawk thin a ni. Chutianga mi piangthar, Pathian ram luahtu ni theuh thei turin kan nun in enfiah ang u.

LEILUNG LEH A VEL VEN HIM

 Leilung leh a vel ven him

Sam 50:10-11, Marka 16:15, Sam 24:1


Vawiinah hian thupui pawimawh tak mai, Leilung leh a vel vawn him chungchang kan ngaithla dawn a, heti lama hriatna bik leh thiamna nei kan ni lem lova, mahse, kan tan a pawimawh em si avangin in zirtira in hrilh ngun a ngai bawk si a ni. Tin, in zirtirtute hnen atangin hetianga, leilung leh a vel vawn him chungchangte, ramngaw leh nungcha humhalh chungchangte pawh in ngaithla foin ka ring. Vawiina kan thupui hi heti hian sawi teh ang.

Thilsiamte hi in mamawh tawn vek kan ni:

Khawvela thilsiam zawng zawngte hi in mamawh tawn vek kan ni a, thil tangkailo hi pakhatmah a awm lo. Ecological balance te kha class 8 velah hian kan zir tawh em ka hre lova.


Mihringin khawsakna atan lei hi kan mamawh a, tui in tur tel loin kan nung thei lo bawk. Tichuan, kan chenna lei hian a ral mai lohna turin thing leh maute a mamawh ve tho a ni. Chung thing leh thlai dangte chuan an in thlah punna turin sava te, khuaite leh thildang tam tak an mamawh ve zel a ni. Chutiang chuan thil engkim hi in mamawh tawn vek kan ni a, thil tangkailo emaw kan tihte pawh hi kan tan a lo tangkai em em zel mai. Rul hi kan hlau em? Tih hlum zel pawh kan duh mai thei. Mahse, Rul hian Chungu te, Uchangte an ei thin a, Rul hi awm lo ta se Chungu te, Uchangte suattu an awm lo ang a, an lo pung vak ang a, an hnawk em em dawn a ni. chuvangin, engkim hi inbuktawk tak, balance taka awm tur kan ni. Engmah hi tlem lutuk emaw, tam lutuk bik an awm tur a ni lo. Chutianga tlem lutuk emaw tam lutuk bik an awm chuan thil pawi tak a thleng thei.


Dodo sava an tih chu Mauritius thliarkara sava lian ve tak leh thlawk thei lo chi awm țhin a ni. Mauritius thliarkar tlawhchhuak hmasatute- Portuguese ho leh Dutch hoin dim lo baksaka an nghaisak avangin kum za chhung vel lekin an suat mang der mai. A hnu kum zathum liam hnua an han zirchian chuan thingkung chi khat-tambalacoque an tih, thingzai atana țha em em mai chu dodo sava thih rem hnu hian a țiak hmuh tur a awm zui hauh lo! Hetiang thingkung la dam chhun tlemte ho pawh kum zathum chuang a upa vek an ni. Mithiam tam tak ngaih danah chuan kha tambalacoque thingkung chi khan dodo sava pumchhunga a kaltlang phawt loh chuan a țiak thei tlat lo. Hei mai a ni lo a, Mauritius thliarkara sava chi hrang 45 awm țhin zinga chi 23 chu an lo mang ve der bawk!


Hetiang hian thingkung emaw, rannung/ramsa engemaw kan tihrem hian thil dangah harsatna nasa tak a lo thleng thin. Chungu, Uchang kan tih te pawh hi Thosi leh rannung dangte ei thintu an ni ve leh a  kan tih rem chuan Thosi an lo tam leh vak dawn a ni. Tin, Kan buh leh thlai dangte pawh hi Chungu leh Uchang kan tihte an awm loh chuan rannung chi hrang hrangin an bawm chhe zel a, a thar hlawk theilo. Chutiang chuan thil engkim hi in mamawh tawn vek, in buktawk taka awm tur kan ni a, thing leh mau, nungcha leh ramngawte hi kan suat vak vak tur a ni lo. Sava veh thin kan awm em? Sava perh thla tawh zawng banphar lawk teh ang. Sava veh te hi a pawi hran lo mahse, an no neih chhoh March-June thla thleng vel hi chu Sava veh loh tur. An no neih chhoh laia kan perhthlak hian an rem duh aw.


Ramsa te, Savate hi kan ei tur tawk tihhlum emaw man chu a pawi em em lo. Tin, Thing leh mau te pawh hi mahni hmanrua tur tawk lak pawh a pawilo mahse, hralh sum atan te leh engemaw mai mai atana Thing leh mau, Ramsa leh Sava tihhlum a, tihrem hi a thalo em em a ni. Thing leh mau, ramngaw kan tih te hian lei an pawt nghet a, lei chung lang kal ral tur an veng a ni. Lei tha kan tih hi lei chung lang lamah an awm a, chung chu a kal ral zel chuan Buh leh thlai kan thar hlawk theilo ang a, ei leh barah kan intodelh lo ang a, kan ram a lo rethei ang. Meghalay state a Cherrapunji te khu, lei kal ral nasa lutuk avangin an leilung a pan a, thlai a tha thei lova, thlai pakhat phun tur pawhin hmun danga mi lei an lak zel a ngai a ni.


Tin, ramngaw kan tih che reu hian tuihna kan ti kang zel a, tui hman tur kan neih tlem phah zel a ni. Kan khua pawh hi tun hma chuan tuiin min hual vela, tui kan ngah em em. Tunah chuan ruah a sur loh rei deuh chuan tui kan harsa em em a ni ti ru? Tuihna siamtu ramngaw kan tih chereu vang a ni. Dr. APJ Abdul Kalam kha kan hria em? India President hlui a nih kha. Mithiam, Scientist a ni a. Ani chuan, heti hian a lo ziak. Kum 2070 ah chuan kum 50 mi chu a mamawh tawk tui a hmuh loh avangin kum 85 hmel a pu ang a, duh ang tawk tui in loh avangin mihring dam chhung pawh kum 35 vel chauh a ni ang tiin. Tin, ram leh ram hi tui in chuhna avangin an indo tawh ang a ti bawk.


Chutiang chuan kan chenna lei, thing leh ramngaw, nungcha leh Sava te hi kan tan an pawimawh em em a mahse, mihringte hian kan tih chereu zel avangin kan tan a la pawi telh telh dawn. Chuvangin, keini ho hian kan humhalh ang a, kan venghim tlat tur a ni. Keini ringtute ngat phei chuan kan tih ngei ngei tur a ni.


Kan Bible chhiarah khan, Khawvel zawng zawngah kal ula, thilsiam zawng zawng hnenah chanchintha hril rawh u tih a nih kha. Chu chu Pathian thu a ni. A awmzia kan hria em? Heng ramsa te, Sava te, Thing leh mau te hi Pathian thu hrilh i la an hriat theih kan ring em? Hre lo ang ti ru? A awmzia chu Heng thilsiam hrang hrangte hi duata, hmangaih taka enkawl tur a tihna a ni. Chu chu an tana chanchintha chu a ni.


Kan thusawi leh tawngte an hriat thiam ve loh avangin an tan chanchintha kan hrilh theihna chu hmangaih taka enkawl hi a ni. Thing leh mau mamawhna kan neih pawhin kan mamawh tawk chiah la i la, Ramsa leh Sava te pawh kan eikhawp bak bak tihlum in man lo i la chu chu kan hmangaih zia lanna pakhat a ni. Tin, heng thingkung leh thlai dangte hi phun uar ang u. Chu chu kan hmangaih zia lan tirna tha tak a ni bawk.


Tunlaiah chuan mi kan changkang tawh a, Silai, Airgun, Sairawkherh ang chiin miin Sa leh Sava an veh tawhlo, Camera nen mawi takin thla an lak saka, an hmuhnawmin an mawi em em. Hnim leh thlai, pangpar ang chite pawh mawi takin thla an laa, an hmuhnawm em em a, eizawnna atan hialte an hmang zawk a ni. Chu chu a tunlai a, a changkang bawk. Keimahni tan pawh a tha. 


Genesis bung khat chho ah chuan Pathian thil siam thu kan hmu a, Ni ruk chhungin thil hrang hrang a siam a, duhtaka a siamte vek an ni. Bible ah khan a thilsiamte chu a en a, tha a ti em em a a ti zel a ni. Chuvangin, Thilsiam zawng zawng hi Pathianin duhtaka a siam, a hmangaihte vek kan ni.  Mahse, chung Pathianin hmangaih leh duh taka a siam - Ramngawte, nungcha te leh thil dangte chu mihringten kan ti remin kan ti chereu zel si a, Pathian hi a lawm kan ring em? Lawm lo ang ti ru? A lawm hauh lo ang. A chhan chu duhtaka a siam a nih mai piah lamah Pathian ta an ni. Sam 50:10-12 ah Ramhnuaia sa tinrengte hi ka ta a ni si a, Tlâng sângkhat lai chunga ran awmte pawh chu. Tlânga sava zawng zawng ka hre vek a: Ram sate pawh hi ka ta a ni. Riltam mah ila ka hrilh lo vang che: Leilung leh a chhûnga thil awm zawng zawng hi ka ta a ni si a tiin Pathian ta vek a nih thu kan hmu. Ama ta kan nawm kan maka kan lo tihhluma, kan tihrem chu Pathianin a phal teuh loh. Chuvangin, keini chu Pathian thuawih, Isua naupang kan nih angin (Pathian thuawih nih kan duh vek ti ru?) Pathianin duhtaka a siam, Ama ta Nungcha leh Ramngawte, leilung leh a velte vawnghimtu ni ila, an tana chanchintha, Hmangaih leh duat taka enkawltu ni zel i la, Pathian thuawih, atana rawngbawltu tangkai tak kan ni dawn a lo ni. 

LALPA'N MIN NGAIHTUAH ṬHIN

 LALPAN MIN NGAIHTUAH THIN

(Sam 40:12-17)


Sam 40-na, chang 12-17 hi Sam 70-na nen khan a thu in ang thlap lo mahse, a danglam vaklo. Puih dilna tiin a thupui hi dah a ni a, Lehlin tharah hi chuan, Tanpui dilna tih a ni. A ziaktu hi dinhmun chhe taka ding, harsatna leh hrehawmna nasa tak tuartu a ni tih kan hre thei. 


Thil thalo tam takin a hual a, a tihsual, a bawhchhiatna pawh a nasa hle. A samzai ai pawha tam a nih thu a sawi. Amah tihhlum tumtu leh a chhiatna tur zawng ngar ngartu hmelma a nei a, mihring lam atang chuan a beidawn hmel hle a ni. Amaherawhchu, he Sam ziaktu hian Pathianin a ngaihtuah thin tih hi a hre tlat. Eng dinhmunah pawh ding sela, amah kalsan lova ngaihtuah rengtu, Pathian a awm tih hi a hrechiang em em. Ringtute kan vanneih em emna chu, dinhmun harsa tak ah pawh ding mah ila, engtiklai pawha min ngaihtuahtu Lalpa kan nei hi a ni.


He leiah hian hlimna leh lawmna, thil tha leh a nuam lam ringawt hi kan chang reng thei lova, harsatna te pawh hi kan tawh ve tur reng a ni. Kan mihring puite, kan chhungkhat leh thian thate thleng pawhin a min kalsan emaw, mitena min hmuhsit viau hun pawh a awm mai thei. Chutiang hunah pawh chuan engkim titheia, engkim hretu kan Pathian hian min hawisanin, min kal san ve ngai hauh lo. Tihsual nei miahlo emaw, misual tak pawh kan ni mai thei. Eng mi pawh nimah i la, Pathian hian min ngaihtuah reng thin. Hei hi mi tam takin hre loin, an nunna lak phah emaw, an thlarau tana thil pawi tak tih phahna atan an hmang thin a ni.


Ni, kan nunah harsatna leh buaina, manganna a lo thlen tak tak hi chuan bei hi a dawng em em a, Pathian kan dem rum rum a, khawiahnge maw a awm le tih mai a awl thin. Kei ngei pawh hi ka bang biklo. KTP ah kan inhmang chho, hruaitu kan han ni chho a, ka phur a, ka tui em em bawk. Mahse, 2014 kum tawp lamah ka che sual a, ka kut kha tipalh a ni. Ka unaute an indang tawh a, nu leh pa chawmtu kha ka ni ve mai a. Ka rilru a hah a, ka rilru kha a hah ve a ni. Tlangval kan la ni zui bawk nen, ngaihtuahna a thui thin khawp mai. Chutah, 2015 kumtir lam atangin ka pa kha a damlo tan a, Private ah a in entir reng phawt a, a dam theihloh avangin damdawiin hrang hrang kan pan leh a, eng a ang tak tak thei chuang si lova, tichuan kum 2016, March thlaah a boral ta a ni.


A damloh lai vel khan thi teuh deuh deuhin a awm thin a, kut chhe chung chung khan 2015 khan KTP Secretary ah min thlan avangin KTP chet velna hrang hrangah kan han tel ve lawp lawp thina, mahse, thlamuang taka awm a har thin. A zual deuh avanga min phone haw tumte a awm fo. Khatih lai khan Pathian hi ka dem lek lek thin a ni. A han boral chiah phei kha chu ka bei hi a dawng em em a, kei, engmah ka ni bawk silo nen, Pathian hi ka dem a, ka beidawng em em. Mahse, ka thinlungah hian rinna ka nei a, ka au a, ani chuan min kalsan ngailo tih hi ka hria a, tun hi ka thleng a, Pathianin min ngaihtuah zia hi ka hre chiang telh telh mai.


Zu leh ruihhlo ka tih thin avangin ka mangang em? Nulat tlangvalna kawnga ka lo chet sual avang emaw, ngaihzawng then avangin ka na thin em? Kan chhungkaw dinhmun harsat avang leh inchhung khura engemaw buaina kan tawh avangin hrehawm takin ka awm em? Tuten emaw min sawisel a, min hmuhsit emaw, min nuihsawh avangin mi chungah rinna nghat theilo khawpin ka na em? Harsatna leh buaina avangin beidawng tak leh mahni intihhlum hial duhna khawp rilru puin kan awm em? Pathian hnenah thlen ang u. Amah pan ang u. Lalpan min ngaihtuah thin.


A nihna takah chuan keimahni tum dan leh kan duh anga Pathian hi chettir kan tum avang hian Pathian hi kan dem phah a, min ngaihsaklo niin kan ngai thin mai zawk a  ni. Tah Hla 3:24-26 ah chuan, 'LALPA chu ka chanpual a ni, ka nunnain a ti a, Chuvangin amah chu ka beisei ang. LALPA chu amah nghaktute tan a tha a, amah zawngtu tan chuan. LALPA chhandamna beisei a nghah veng veng chu a tha a ni' tih kan hmu. Kan tum angin kan nunah thil thleng nghal mai loin, harsatna leh buaina lak ata min chhanchhuak nghal lo mah se la, engtiklai pawha min ngaihtuahtu, Lalpa chu nghak fan fan ang u. Thenkhat ten muanga an ruat angin Lalpa chu a muang lo e.


Kan rin Pathian hian mahni kan inhriatchian aia nasain min hrechiang zawk. Lungawi tak leh lawm taka min awm tir reng hi a thiltum a ni lem lova, amah nena kan inpawl theih hi a duh ber zawk a ni. Chutiang chuan mahni kan inhriat loh thleng thlenga min hrechiangtu a nih angin, kawng engkimah kan tana tha turin ro a rel mai thin zawk a ni. Sam 139-na kha han chhiar teh u. Pathianin min hriat chian zia chu a chiang a sin! 'A ruka siama ka awm a, Lei hmun hnuaihnung bera mawi taka siama ka awm lai khan Ka ruhrel chu i lakah thupin a awm lo. Ka riruang la famkim lo chu i mitin a hmu a, I lehkhabuah chuan ka pengte zawng zawng hi ziak vek a ni a, A ni tela siamin a awm zel a, A pakhat mah la awm hmain' a ti. Heti taka min hrechiangtu hian, min ngaihtuah loh vang ni lovin, kan thatna tur zawkin ro min rel sak zel thin zawk a lo ni.


Pathian hian min ngaihtuah satliah a nilo, min enkawl a, min veng reng thin. Mihringte mai nilo, thil engkim hi a veng thin a ni. John Calvina chuan, "Van atangin Pathianin  khawvel leh a chhunga thilsiamte hi a ralkhat thlir mai lo, a kut leh ke thawh hial khawpin enkawl leh venhim hna a thawk zawk a ni. Ni hi daltu nei hauh lova a lo chhuaka a tla leh thin te, a lum leh en dan kumkhuaa a pangngai reng theihna chhan te, vana arsite anmahni kawng theuh a in su buai hauh lova an chet vel theihna chhan te, sik leh sa a hun pangngai a lo in her chhuak thin te, leiin buh leh bal, mihringte chawmna atana a thar chhuah theihna chhan te hi eng dang vang ni loin, Pathianin khawvel leh a chhunga thilsiamte a enkawl a a vawn that vang a ni," a ti. Chutiang chuan Lalpa'n a thilsiamte hi min vengin min enkawl a, min ngaihtuah em em.


Kan sawi tak atang hian, Lalpan min ngaihtuah tih hian, min ngaihvenin, kan chanchin, kan awmdan hi a thlir liam mai mai lo a ni tih kan hre thei ang. Khawiahnge kan awm a, eng nge kan tih thin? Engtianginnge kan nun tih hriat  satliah ringawt hi a tum reng renglo. Chung zawng zawngah chuan eng nge kan mamawh? Engtia awm tur nge? Eng nge kan tana tha ber tur tih a ngaihtuah a, chutiang a nih theihna turin min pui thin a ni. Chu tak chu a ni mi zawng zawng tan Pathian a hlutna.


Amah ringtu emaw, a rawngbawltu tha takte chauh hi Pathianin a ngaihtuah ngawt lo. Mi zawng zawng hi Lalpa hian a ngaihtuah vek. Chumi hmufiahtu leh hrethiamtu leh hmu thiamlotu erawh chu kan awm mai chauh a ni. Chuvangin, eng nga ti bik nge? Engvang nge? ti ti lo hian, Lalpa, eng nge i tum le? Eng hi nge i duhdan tih hi kan nunah in zawtin, engtik lai pawha min ngaihtuahtu Lalpa hi dawhthei takin nghak fan fan teh ang u.


A nihna tak ah chuan mihring hian Pathian ngaihsakna, a ngaihtuah reng nih hi kan phu em ni? John Calvina chuan, suala mihring tluk hnu thlarau lam dinhmun hi 'Thatna reng reng neilo, chhe hlawm tawp' tiin a sawi a. Isaia chuan, 64:6 ah khan 'Kan felna zawng zawng pawh silhfen bawlhhlawh ang kan ni' tiin a sawi thung. Chuti chung chunga min ngaihtuah a, min la enkawl zel hi 'Pathian khawngaihna' min hmangaih vang chauh a ni. Kan phu vang ni miah loin, Hmangaihna avang chauhin Lalpa'n min ngaihtuah thin.



Min ven leh min enkawla, min ngaihsak zui hi Pathian hian a ba reng reng lo. A nihna takah chuan, mihringte lakah hian lungawilo a, min hnuchhawn turin a thiamawm hliah hliah. Mahni duhthu ngeiin, kan hawisan a, a thupek zawm loin, a thu kan awih duhlo a, a lak ata kan inti hrang a ni. Chuti chung chung pawh chuan, a thilsiam mihringte a ngaihtuah avangin an lakah, dinhmun tlawm berah a ding a, thi khawp hialin a tuar a ni. Hei bak baka inngaihtuah hi a awm thei awm lo e. Heng zawng zawng hi ngaihtuah chian chuan, Pathian hi demna tur a awmlo chiang a sin!


A tawpna atan, he leiah hian dinhmun ngai rengin kan ding dawnlo tih kan hre vek awm e. Hlim leh lawm taka awm chang nei mah i la, hrehawmna leh manganna avanga mahni intihhlum hial duhkhawp rilru pu pawhin kan la awm ang. Zu leh ruihhlo avanga mahni inrintawkna pawh neilo, chhungkua leh khawtlang pawhin a rin ngam loh dinhmun pawh kan ding mai thei, retheihna leh natna avanga buaina nasa tak pawh kan la tawk ang. Min puitu kan hmu lova, Pathian lah a reh vung vung si. Chutiang hunah pawh chuan hei hi hre reng ang u. tumah thleibik leh duhsak bik neilo, engkim hriaa engkim titheitu, Khawngaihna avanga min chhandamtu, Pathian lam hi hawiin, beisei tlat ang u. Ni li pawn tlai se, a hunah a lo thleng em em ang. Lalpa'n min ngaihtuah thin.

HLIMNA

 Mi zawng zawngin kan duh leh tum ber ni a lang chu hlimna hi a ni awm e.


Sum leh pai, ro leh thil hlu kan duh nachhan te hi han chhut chian chuan, hlim leh lawm tak, nuam ti taka awm kan duh vang a ni tlangpui.


Mahse, hlimna tur emaw kan tih tam tak hi chuan reilote bak a daih si lo. Nun hahdamna, hlimna chu khawiahnge kan zawn ang le? Eng nge dam chhunga kan hlim pui theih tur ni ta ang?

LUANGLIAM

 Fur ruahtui a hul chho a, favang thli a thaw tan. Thlawhhma neite pawhin hnuhpui an zawh tawh avangin awllen hun an hmang a, buhte pawh rai turin an tulzum fur tawh mai.


Boruak a thian that avangin Thla eng pawhin luhka mai bakah, inchhung lam pawh a zahve lai chu a en ruai bawk. Chhimbuk leh Tuitu hram dut dutte hriattur awm tawhlo mahse Khauchher hram erawh a ri chher chher a, a kara Ui bauh ri chu ral lehlamah Sihal in û räwng ràwngin a lo chhawn bawk. Phingphihlip chhuak changin Bâk an thlawk nuai nuai a, Vabak chaw zawng pawh a thlawk ri leh phurh thin bawk.


Inhnawhpuar na atan, a rah eitu Sava chi hrang hrangte'n ngaihngam taka an riah chilh Hmawng zar duai mai hnuai a in ding, a chung di, a bang leh a chhuat dap hmanga sak Rap in chhung a mi chuan a tukverh, dap hmanga siam chu nawrtleng a, van lam thlir vang vang pah chuan, anka hlan loh vanga lengdang bel ta ngaihtuah vang vang chungin, "Ka thinlung hretu, a thinlung ka hriat chu," tiin a phun ta sep a.


Hahaha...A ho hle mai


MANGṬHA

Chhun lamah hah taka hnathawh avangin zan hi hahdam taka chawlh der derna tur hun a ni. Amaherawhchu, mumang ṭha lo leh thil hlauhawm tak tak mumanga hmuh avangin tuilo tak leh hrehawm ti takin a mut theih.


A lehlamah erawh chuan, mumang nuam tak, harh san kan hlauh em em pawh kan mang thei. Mang a ṭhat lai taka inkaihthawh te hi a uiawmin, a thinrim thlak thei lek lek a sin! Chuvangin, mumang ṭha tak lo nei ṭheuh teh u.

Tlawng tuilianin huan a chim

Thing leh mau, ramngaw kan tih chereu zel avangin kan luipuite pawhin luan dan mumal an nei thei ta lo. Ruah a sur tam deuhin ruahtui lo hipa, lo khawl tur thingzung awm ta lo chu tuihawk avangin tui a lian thut thut ta mai. Thangthar zawkte hian min la rawn dem viau ang tih a hlauhawm ta
 

Thla bial zan

 


THAWHLEHNA - RINNA LUNGPHUM

 ISUA THAWHLEHNA - KAN RINNA LUNGPHUM


1 Kor.15:17-ah, “Krista chu kaihthawha a awm si loh chuan, in rinna hi engmah a ni lo va, in sualnaah in la awm reng a ni ang,” tih kan hmu. Krista tuarna leh kan tana a thihna hi Chhandam kan nihna tura a pawimawh em em rualin, a thawhlehna tel lo chuan a famkim thei si lo. Juda sakhaw hruaitu pawimawh te khan Lal Isua thawhlehna kha a thlen an hlau hle niin a lang. Uluk takin a thlan pawh an veng a nih kha. Amaherawhchu, Pathian fapa meuh chu thihna pawhin a ngam lo. Thihna chelh hlen rual a ni lova, a in sawi ang ngeiin thihna hnehin a tho leh a ni. Chuti chung chuan thlan vengtu te hnenah dawt sawi turin an la ti zui hram a mahse, Pathian a nih miau avangin thup hlen theih a ni lo. Kan rinna innghahna a ni tlat a ni.


Khawvel hian thihna hi chu mi zawng zawng chan tur leh tute tan pawha thleng thei ah a dah avangin Isua Krista thihna, a mite tana thihna hi mak an ti lem lo. Awih harsa pawh an ti hran lo. Khawvel mihringte zingah pawh hian engemaw avang leh tu emaw tana thi hi an awm ve nual mai. Muslim ho phei chuan Jihad an ti a, Allah tana sakhaw dang an beihnaah chuan Martar an hreh lo a ni mai lo, thih chilh ngei ngeite an tum thin. Heti zawnga ngaihtuah chuan kan tana Isua thihna hi ringtu ni ve lote tan chuan a hluin a ropui lutuk kherlo mai thei. Tin, thihna hi thil thleng pangngai ve reng a ngaih a nih angin Isua thihna pawh hi thil thleng pangngai ah ngaih ve mai theih a ni. Amaherawhchu, Lal Isua thawhlehna erawh chu thil thleng pangngai ni tawh loin, thil mak a ni.


Thihna hneha Isua a thawhleh hma pawhin mitthi thawhlehna hi a thleng tawh. Ringtute tan chuan thil thar pawh a ni lem lo. 1 Lalte 13:21 ah mi pakhat thi chu Elisa ruh a tawh avanga a dam leh thu kan hmu a tin, Chanchintha Luka ziak ah Nain khuaa hmeithai fapa thi tawh kaihthawh thu leh Jaira fanu tihdam thu kan hmu. Lazara ngei pawh ni li liam hnuah a kai tho a nih kha. Chung thilte chu Lal Isua zirtirte khan an hre ngei mai mahse, Isua, Pathian a nihna kha rin har an ti a ni, a thih dawn thleng pawhin amah ngheng hnai bertu Petera te pawhin an la phatsan zak zak mai. Bible a mitthi kaihthawh kan hmuh te hi mihring pangngai anga an nun leh vang a ni.


Lal Isua thawhleh chinah erawh chuan engkim a danglam ta. Isua thihna avanga lungngai mangang, midangte hlau reng renga awm kha huaisenna an lo nei a, Thlarau Thianghlim puihna nen thi khawp hial in an tang ngam ta. Muslim martarte kan sawi fo thin. Mohammeda thih hnu hun liam fe tawh hnu a mi te an ni martar thin. Mohammeda thian, amah zui thin tu, amah hrechiang tute hi Pathian zawlnei a nih anga ama tana martar an awm em le? Isua kha chu amah hrechiangtu, a zirtirte, a thian leh unaute ngei pawh 'Isua hi Pathian a ni' tiin atan an thi thak mai. Heti taka amah hrechiang tuten an tan ngam hi keini tan Pathian a ni tih rinhlelh rual a ni love. Lal Isua thawhlehna kha, he khawvelin mitthi thawhlehna a hriat ang ni lo, nakina kan thawhlehna tur entirna, taksa nei, ei leh in thei, mihring taksa pangngai ang pu erawh a ni si lo a ni.


Tirhkohte Thiltih 4:5-10 ah Isua an man dawn zana vawi thum ngawt phattu Petera chuan huaisen takin Isua a tan ta. A chhan chu Isua thawhlehna hmu tu leh hrechiangtu a nih vang niin a lang. A thusawi ah khan a chhal tel tlat a ni. Isua kha tho leh lo se Petera khan a tan ngam kher lovang. Juda hotuten Isua thawhlehna kha a thlen an hlau em em a theihtawpin dan an tum mahse, Pathian remruat dal thei an awm lova, Isua a tholeh ta. Juda te'n an dan theih loh, sakhaw dang aia kan dik zia tar langtu Isua thawhlehna chu sual laka thi a Felna kawnga kan thawhlehna tur entirna leh nakin atan, thihna hneha kan thawhlehna tur hmahruaitu a lo ni. 


Lal Isua kha mihring famkim a nih angin natna, hrehawmna, lungngaihna leh thihna te tuarin a zirtirte ngei pawhin Pathian famkim a nihna pawm har an ti a, an phatsan leh thin. Thihna tawka thlana phum a nih meuh phei chuan beidawng takin mahni hmunah an kir leh a ni (Joh 21:3) chutia beidawng taka an awm lai chuan Isua chu Tholeh taksa nen an hnenah a inlar a, chumi hmu a hretu a zirtirte chuan Pathian tak a ni tih an ringhlel ta lo. Thlarau Thianghlim zarah huaisen takin Krista tan an ding a, thahnemngai takin Krista thu, chanchintha an hril darh ta. Thawhlehna ropui avangin ram tinah Krista ringtu kan lo awm ta kan ti thei ang. Thawhlehna avangin kan rinna humhim a ni a, huaisenna min pe a, beiseina nung min siam sak a, thawhlehna hi kan rinna lungphum, innghahna a lo ni.

A HMEL LAM EMAW, A SAN LAM EN SUH

 A HMEL LAM EMAW, A SAN LAM EN SUH

1 Samuela 16:7, 1 Kor 1: 26-28


Mi zawng zawng hian sawisel ai chuan fakna kan lawm vek. Chuvangin, midangte nen kan nun hona leh khawsakna kawng hrang hrangah pawh midangte fak leh an chungen nih kan duh a, chutiang ni tur pawh chuan kan bei thin. Engemaw zawng tala mite fak hlawh a, hero nih hi kan chak vek.


Mizote phei hi chu kan pi leh pute hun atang tawhin kan society hi huho nuna innghat tlat a nihna chen a awm. Kan nitin khawsakna zawng zawng kha huho nun a ni deuh mai awm e. Chutiangah chuan midangte chunga leng, midangte aia langsar nih kha a hlu êm êm a, chung zing a mi Pasaltha tihte, Khuangchawi thei nihte, Thangchhuah pa nihte kha an tum ber pawh a ni. Amaherawhchu, chung an hlawhtlinna zawng zawng leh midangte hriat an nihna chu an hunlai dinhmun atanga teh a ni. An ropuinate, an hmingthanna leh an lan mawina zawng zawng pawh a hunlai dinhmunin tehfung a siam atanga teh mai a ni. Kha tiang mi nih kha tun dinhmunah hian kan ngai ropui tawh hauh lo. Chutiang chuan tun hunah pawh hian khawvelin tehna hrang hrang a neihte hmanga mi aia chungnung, mite fak leh lawm hlawh, mi bik nih kan duh a, chumi ni tur chuan kan bei thin mahse, chu kan tehfung chu kan awmna hmun a zirte, kan hun tawn a zirtein a danglam ve reng mai. Chutiang chuan tha leh tha lo te pawh hi kan tehna leh buk lung a zirin a danglam ve reng tho.


Vawiinah hian kan thupui tur hi, a hmel lam emaw, a san lam emaw en suh tih a ni dawn a ni.


Samuela chu Saula ai awha Israel te lal tur hriak thih turin Pathianin a ti a, lal tura a ruat pawh Jesaia fate zing a mi a nih thu hriattir nghal a ni. Tichuan, Jesaia fate chu a kohkhawm tira, hriak thih turin an inbuatsaih chho ta. An zinga mi Eliaba chu Samuela chuan a nih ngei a ring a ni. Mahse, a ni lo. Chuta Lalpa thu chu, kan thupui - A hmel lam emaw, a san lam emaw en suh tih hi a ni. Jesaia fate dang dang pawh an kova mahse, tumah an ni lo. A tawpah, an rin loh ber mai, Davida chu a Beram venna ata an ko chawpa, hriak thih a ni ta a ni.


Samuela'n Israel lal tura Eliaba a ring hi a hunlai dinhmun thlirin thil awm tak pawh a ni. Midangte tan pawh khan Davida kha rin ngaihna a vang ve êm a ni. Ram venhimna turin thenawm ramte nen an indo reng a, hnam humhimna turin an chhehvel hnamte an hneh zel a ngai bawk. Chutiang dinhmun a lal ni tur chuan mi huaisen, remhria, ralrel thiam nih a ngai dawn tih hi thil chiang sa a ni. Chutiang mi ni tur chuan a hranpa a zirtir ngai miahlo, Sipai zing a mi kha an awm khan viau awm e.


Davida ûte kha sipai an ni hlawm tih kan hre thei. Goliatha a beih dawn khan sipai a tang a ûte ho chaw pe tura kal a ni tih kan hmu. Chutiang a nih chuan Davida, Berampu ai chuan a unaute kha lal tur chuan an rinawm êm a ni. Amah, Davida lah kha a la naupang si a, lal ni a, midangte chunga rorel tur chuan a rinawm loh ve êm a ni. Eliaba phei kha chu a lianin, a pumrua leh rilru thlengin a àwm khan viau a nih hmel. Samuela pawh khan lal ni tura tana rin dan leh ngaihdan a lo nei lawk ve a ni. Chutiang chuan mihringte hian ngaihdan leh thlir dan, khawvel kalphung tur atana ruahman lawk kan lo nei thin. Chutiang ang nilo zawnga thil a thlen chuan mak kan ti a, kan hrethiamlo fo mai. Mahse, khawvel thlirna aṭanga dik leh âwm tak tak hi Pathian tum dan a ni kherlo.


Mihringte hian kawng hrang hrangah tihdan leh nunphung tura ruahman sa kan nei a, chu chu thil dik kan ti a, nihphung pangngai ti pawhin kan sawi ṭhin. Chumi pel khawpa thil diklo ti tute chu sual tiin emaw, thil thalo tiin kan sawi mai. Chutianga misual nih emaw, thil thalo titu nih chu tumahin kan duhlo vek. Amaherawhchu, chu kawng chu tute pawh hian kan zawh vek lawi si. A thenin an zawh thui deuh a, a thenin an zawh thuilo mai chauh a ni. Chutiang mi chu ni vek mah i la, mahni nun dah thain midangte nun hi kan teh nasa thin ngawt mai.


Mizote ngat phei hi chuan midangte nun hi teh kan ching nasa zual em aw a tih theih. Mahni nun pawh hi buaipuitham a nih laiin, midangte nunah kan buai em em a, kawng hrang hrangin kan teh sak a, kan teh tling thei thin lo. Kristianna ah pawh a ni zel. Keimahniin tehfung kan siam a, mahni ngaihdan ang angin kan teh a, rinna thlengin kan teh sak a, han in dap uluk sak viau takah chuan tlin a lo harsa em em a, Vanram kai tur awm mang lo khawpin kan in chhuah hlawm chu a nih hi. 


Ringtu nunah hian in teh fo loh tur ka ti hauh lo. Mahni nun ngat phei chu kan Pathian thu hian, in fiah thin turin min ti a nih kha. II Korinth 13:5 ah, Rinnaah chuan in awm emaw, nangmahni ngei inchhin thin ula; nangmahni ngei in fiah thin rawh u tiin. Mahse, midangte nun, an rinna hi teh fo tur kan ni reng em? Kan tehna hi a dik reng em tihte hi ngaihtuah ngun a tul khawp mai. Keiniin dik leh tha ni a kan hriat hi Pathian thu atanga kan teh a ni em? Samuela leh midangte mithmuh ah Israelte lal ni tur a awm tak, Eliaba chu Pathian mit hmuhah a tling ve tlat lo. Ani chuan, A hmel lam emaw, a san lam emaw en suh a ti daih mai.


Kohhran leh ringtute nihphungah engemaw atana che tur, rawngbawltu kan in ruat thin. Tin, mipui vantlang dinhmun a zirin huho nuna hruaitu tur emaw, khawtlang leh engemaw pawl tana che tur, kaihruai tur, rawngbawltu an awm thin bawk. Chung mite chu tehfung hrang hrang kan siamah an tlinglo a ni mai thei mahse, sawisel reng lo teh ang u. Kan tehfung hmante Pathian thu atang ni lo, mahni ngaihdan atanga kan teh a nih ngat phei chuan thil tul lo tak a ni awm e. Keini thlirna atanga âwm tak hi Pathianin tehfungah a hmang ve kherlo tih kan hriat vek kha. Kan chinfel leh tihfel theih ni miah silo kan buaipui peih lutuk te hi sim a tha ngawt mai. Bible in, buh lem leh buh tak an to za a, buh ah hunah a attu ten an thliar mai tur thu a sawi a ni.


Hemi avang hian thil diklo leh thalote, sualte do loin, sawisel lo ang u ka tihna a nilo a nia. Thil thalo chu kan do in kan sawisel tur a ni. Kan Pathian thu pawhin, Hebrai 12:4 ah, Sual dovin thisen chhuak khawpin in la tang lo va tiin a sawi kha. Dikna tan chuan kan tang ral raih mai tur a ni. Ka sawi zawk chu, Pathian thu atang nilo, mahni ngaihdan leh thlirna atanga kan teh tlin lohte kan sel a, kan sawi chiam chiam hi a ni. Kan tihtur leh mawhphurhna ni miah lo ah kan lo buai ve chiam hi a tul lo hle a ni. Buh lem leh a tak tehkhinthu ang khan, a ti theitu leh a tur miten an la thliar mai ang.


Khawvelah hian kan mittlung zan tur leh famkim thlap khawpa teh tlin tur tumah an awm dawn lo. Chuti chung chung chuan kawng hrang hrangah rawngbawlna emaw mawhphurhna an ko ah a tla tho tho chutiangah chuan phun nawiin sawi vak vaklo teh ang u. Keini pawh hi miin min teh ve reng a nia. Lal Isuan, in tehna ngai bawkin an teh sak ang che u a tih kha. He thu a sawi chhan chu Buh chi tehkhin thu kha a ni. Mahni dinhmun theuh atanga hmasawn a, rah chhuah a pawimawh thu a sawina a ni. Mihring rilru chhungril tak tak leh, Pathian thiltum hi kan hre vek theilo. Mi tlinglo leh tlak lo ber ni a kan ngaih pawh hi Pathian mithmuh ah a tling thei tlat a ni. A ropui puan chhuahna tura hman tur hi kan Pathian chuan a duh ber a ni.


Josua'n hmelmate a beihna kawngah a mamawh avangin Pathianin ni a chelhdin sak a, Aigupta lak atanga Israel fate chhanchhuahna turin tuipui luanglai ti thenin, mei alh leh chhum dingin a hruai mai. Khawvel nihphung pangngai a ni tawh lo. A hun a tihah chuan Pathian hi a che mai thin zawk a ni. 


Pathian rawngbawlna kawngah hian, "Ani chu a chuti deuh, ani hi chu a la awmlo hle mai" tih kan nei em? Kawng hrang hranga kan teh a, thlir dan hrang hranga kan thlir a tlinglo tlat, "Ani hi chu a" tih kan nei em? Tin, keimahni ngei pawh chutiang dinhmunah chuan kan ding thin em? Lalpa chuan mihring en dan angin a en ve lo a ni.   Mihringte chuan pawn lam lan danah enin, khawvel thlirna atanga awm leh dik ni a kan hriat hmangin kan teh a, Lalpa chuan thinlung a thlir zawk thung. A lama rilru dik tak putu te chunga a chakzia ti lang turin, Lalpa mit chu khawvel zawng zawng ah a leng ruai ruai thin tih a nih kha. Finna leh thiamnate, chakna leh thiltihtheihna ringawtte hi rawngbawlna atan a tawk lo. Zei tak leh mawi taka kan hna kan hlen chhuahna ringawt hi Pathian tan a tling tawk lova, atana rilru dik kan put hian Lalpa a lawm a ni.


Kan tawnhriat leh zir thiamna hmangte, kan finna leh remhriatna hmang tein rawngbawlna ah hian midangte mittlung takin ke a pen theih mahse, a tehtu tur dik tak kan Pathian mit hmuhah a tling em tih hi kan inteh rengna tur leh kan din ngheh tlatna tur zawk a ni. Mite chuan tlinglo leh rawngbawl tlak lo khawpin min hmu a ni mai thei emaw, a leh lamah, rawngbawltu tha, zei, thiam leh fing, mawhphurhna hlen tha tak hmuh a min lo hmu a nih pawhin Pathianin engtinnge min hmuh ang tih hi ngaihtuah fo ang u. 


Mihringin tehna atana kan hman leh kan buk lung te chu dinhmun a zirte, awmna a zirte, huho nunphung a zirte leh rindan leh pawm dan a zirte, aaa...chhan hrang hrang avangin a danglam reng dawn. Mi tam takin tha an tih kha mi thenkhatin tha lo an ti ang a, mi thenkhatin tlinglo leh awmlo ni a an ngaih pawh midangin tling leh tlak, inhmeh riauin an hre ve tho. Tin, tun dinhmuna min fak em emtu khan nakinah, thlirna dang atangin min sel leh dawn tho. Chutiang chuan mihring thlir dan chu a thlirtu a zir emaw, a thlir a a zirin a danglam a danglam thin mahse, Pathian erawh chuan mihringte anga thlir loin, thinlung a en zawk a, a duh chu a duh a ni mai a, a duh loh chu duhlo a ni mai. Danglam ngailo Pathian a ni. Chuvangin, mite kan thlir dan leh mite pawhin min hmuh a min hriat dan aiin Pathian mit hmuh leh a hriat ah eng mi nge ka nih? Pathian lakah eng dinhmun ah nge ka din tih hi a pawimawh zawk. Pathianin min thlan hian Keimahah eng nge a tum? Eng nge a duh Pathian tan hian engtinnge ka tangkai theih ang tihna rilru hi kan put reng tur zawk a ni.


Chutiang rilru kan pu a nih phawt chuan, Lalpa'n min pui zel ang. Thusawi thiam lo mi pawh ni se Pathian thu tha tak a sawi fo ang a, zaithiam lo tak pawh a fakna hla sak avangin Pathian chawimawi a ni fo ang. Kohhran leh pawl kaihhruai na kawnga tlinna nei miahlo pawh a tel loh chuan Kohhran a buai fo ang. Chutiang zel chuan khawvelin tlinglo leh âwmlo ni a a hriatna dinhmun atang in Pathianin a hmang tangkai mai thin zawk a lo ni.


Ni chelhding a, tuipui luanglai ti thentu Pathian hian a ropuina tur a nih phawt chuan eng mi pawh ni mah i la, min kalsan lo tawp ang. A tul a nih leh min chawisang anga, a tul leh min hnukhniam mai ang. Chawimawi la, a chawi sang ang che tih a nih kha. Engkim titheitu a nih angin engkim ti turin a rintlak em em bawk. Kan Pathian hi rin ngam, innghahna tlak Pathian a ni.


Pathian hian a rawngbawl turin mi fing leh remhria, mi fel leh tha berte a mamawh hran lo. A ropui puan chhuahna tur mi a duh a ni. Amaherawhchu, finna, thiamna leh hriatna nei mi, Pathian duhzawng lam hawi tlattu chu a tangkai zual thin zawk a lo ni. 


Pathian chuan tisa lama mi fing tam tak te, mi chak tam tak te, mi tha tam tak te ko lovin, khawvel thil ate chu a thlang zawk a, mi fingte chu a tihmualpho theihna turin; tin, Pathianin khawvel thil chak lote chu a thlang a, thil chakte chu a tihmualpho theihna turin; tin, khawvel thil chhia leh thil hmuhsitawmte, thil awm lote nen lam Pathianin a thlang a, thil awmte chu engmah lova a siam theihna turin.


KRAWS, PATHIAN THILTIH THEIHNA

 

(Isaia 53 : 4, 1 Korinth 1 : 18

Rom sorkar hunah khan misualte tih hlum dan hrang hrang an nei nual thin. Kraws hi misual berte hremna, tih hlumna atan hmangin, thih dan rapthlak ber niin an ngai thin. Tin, kraws a khenbeh chin chu khawngaih a hnekin anchhia an lawh bawrh bawrh thin an ti. Chuvangin anchhe dawng kraws ti pawhin an sawi thin. Chu ti chuan kraws chu - thil tha lo ber, tenawm ber te pawh kan ti thei ang. Korinth khua pawh hi Rom sorkar hun laia khawpui lian tak pakhat a ni a, zir mite chuan khawpui lian palina an ti. Sakhaw hrang hrang, hnam hrang hrang an awm nual a, finna lam ngaisang em em Grik hnam pawh hi an tam viau niin Bible zir mite chuan an sawi. Chuvangin Judate hian hmuhsit leh tih nawmnah an tawk foin a rinawm. Paula lehkhathawn dangte chhiar hian Rom mi nih kha a hlu hle in a lang bawk. Chutiangah chuan misual ber thihna, Kraws, anchhedawng kraws an tih kher kha Korinth mite tan khan thil ropui vak a ni lovang. A hmuhsitawmin, a chhuangtu nih pawh a atthlak viau awm e. Chutiang dinhmun chu Krista khan a rawn thlang ta a ni a, chu tak chu ringtute tana Kraws hlutna a ni thung si. Khawvel mite leh ring lotute tana thil atthlak kha ringtute tana malsawmna, Pathian thiltih theihna a lo ni ta a nih chu. Ringtute tana Kraws hlutna hi tlem han sawi i la


1. Pathian hmangaihna vawrtawp lanna a ni. Mihringte sualna avangin Pathian leh mihringte inzawmna a chat a, mihringte chu kumkhuaa boral tur kan ni. Chu chu Pathianin phal lovin, a fapa mal neihchhun chu kan aiah, misual berte thihna Krawsah a thih tir a ni. Chu chuan mihringte sualna nasat zia leh misual berte thihna kraws hial kan chan tawk a nih zia a tarlang chuvangin, kraws hian Pathianin hmangaihna vawrtawp a min hmangaihna a lan tir a ni.


2. Kraws hi remna thlenna a ni.

Krista khan mi hmuhsit leh hrehawm zawng zawng a tuarna, Kraws ah khan, "Ka pa, anni hi ngaidam rawh," tiin Pathian leh mihringte inremna atan palai hna a thawk a, Kraws kaltlang hian inremna a lo awm a ni.


3. Kraws hi chhandamna/tlanna hmun a ni.

I Petera 1:19 ah 'Bawlhhlawh kai lo thisen anga Krista thisen hlu chuan tlan in ni zawk tih in hre si a' tih kan hmu. Thuthlung hlui hun atang tawhin thisen chhuak lovin sual ngaihdamna a awm thei lo. Chuvangin chhandam kan nih theihna tur, tlan kan nih theihna atan Krista thisen chu Kraws ah a chhuak a, chu kraws chu chhandam kan nih theihna a lo ni. 


Hetiang taka kan tana pawimawh a nih avang hian Kraws paltlang a, nghet taka vuan tute ah chuan Pathian thiltihtheihna hi a lang lo thei lo. Chumi tur erawh chuan nun nghet, tum ruh leh rinna tak tak a ngai thung.


Kraws lera Isua a awm lai khan, "Ka Pathian, ka Pathian, engahnge min kal san," tiin a au a nih kha. Tin, Kraws ngei pawh hi ringtute tana a pawimawhna kan sawi rualin, Krista, Pathian thihna, khawvel miten duh duh a an nghaisakna, an tihhlum hialna hmun a ni si Chuti a nih si chuan kraws chu Pathian thiltih theihna a va nih hmel si loh ve. Pathian thiltih theih lohna, kalsan a nihna hmun zawk a nih hmel a ni. Ni e, Krista kha kha kraws lerah khan mihring famkim a nihna a lang a ni. Philipi 2 : 6 - 8 ah, Ani zawngin Pathian anga awma Pathian tluka awm chu thil thlakhlelh hleih theihah a ruat lo va, mihringte anga lo piangin, bawih angah a insiam a, amah leh amah a intitlawm ta zawk a. Tin, mihring anga lo awmin, a inngaitlawm a, thi khawp hiala thu zawmin a lo awm ta a, kraws-a thihna ngei chu' tih ziak kan hmuh ang khan. Mihring a nihna zawnah chuan Kraws kha Pathian thiltih theih lohna, Pathian kalsan nun a nih miau avangin, "Ka Pathian, engahnge min kal san," tiin a au lo thei lo.


Kraws hi Pathian thiltih theihna kan tih rualin, Pathian thiltih theih lohna hmun pawh a ni tih hi hre tel bawk ang u. Thlarau lam aia mihring mihrinna kan dah pawimawhna leh lansarhna ah chuan Pathian thiltihtheihna a lang thei lo a nia aw. Lalpa, kei chuan tih ngaihna ka hre lo a ni, engmah ka ni lo e, ti a Krawsa kan thihnaah chiah a ni Pathian thiltih theihna a lan thin. Din hmun harsa leh khirh takah te dingin, misual ber dinhmunah te pawh kan ding mai thei. Mahni theihna leh thiamna, mihring chakna hmachhuantu te nunah Pathian thiltihtheihna a thleng ngai lo. Lalpa, nang chauh i ni ti a mihring lam dah tha a, krawsa tihlumtute nunah chauh a ni Pathian thiltih theihna a thlen thin.


Sakhaw dang zawng hi chu mihringin Pathian a zawnna a ni a, Kristianna erawh chu Pathianin mihringte a zawn chhuahna an ti thin. Grik mite chuan an finna leh thiamna hmangin Pathian an zawng thin. Hetiang hian mahni theihna hmanga Pathian zawngtu tam tak an awm. Chung mite chuan an duhtawk leh phak tawkah chiah Pathian hmuh an tum thin mahse, Kraws kaltlang loin Pathian a inpuang ngai lo. Martin Luthera chuan, "Krista'n kraws a a tuarna atang hian Pathian inpuanna chu a chiang ber a, mihring finna atangte hian Pathian hi zawn hmuh theih a ni lo. Pathian hriatna tak chu khenbeh Krista ah chauh hian a awm. Hei tak hi kraws thu atthlak leh mihring finna inkalh dan chu a ni. Mihring chuan finnain Pathian a zawnga, a zawn Pathian chuan Kraws thu atthlak hmangin a puang chhuak thung," a ti. Chuvangin, ringtute chuan Kraws chu kan engkim a ni tih hriain, mihring finna leh theihna a kan tih theih loh pawh Krista zarah ropui taka ngamtu kan ni.


Zu leh ruihhlo dangte pawh kan lo ti ve thin a ni mai thei, Kraws atang lo chuan kan hneh thei hauh lovang. Mihringte hi chuan theihna kan nei ve teh meuh mai mahse, tawp chin kan nei thin. Chumi ah chuan beidawn mai tur a ni lo ve. Pathian a innghah a kraws lam thlir hun zawk a ni. Jakoba chuan jabok lui kamah Pathian a buan a, a malpui ruh a pelh a, chaklo ni a a inhriat hnuah a ni hnehtu a nih. Keini pawh hi, mihring lamah chuan chak lo leh tlawm zawk anga kan lanna hmunah Pathian thiltihtheihna a lang thin. Kraws hi tuipui a tahpui a tha, a thiltihtheihna tak tak hmu thei tur erawh chuan kan nun chhuahpui ngam a ngai thung.


Kraws hi tuarna a ni. Chumi paltlang ngamlo tan chuan Pathian thiltihtheihna hi a hmuh tak tak theih loh. Lal Isua kraws a a thih dawn khan, "A kin ta," tiin a au a nih kha. Zir mite chuan a kin ta tih hi, engkim zawh fel a ni tawh, engkim hlen chhuah a ni tawh e tihna a ni an ti. Lal Isuan mihring lama a thihnaah chhandamna hna a rawn thawk zo tihna a ni. Keini pawh kan mihring lam thihna hian rinna lama kan nih tur ang min nih tir thin. Chutah chuan Pathian thiltihtheihna a lo lang thin a ni.


Mihring ngaih a thil harsa leh hrehawm takte pawh kan chungah a thleng fo. Thihna hial pawh kan tawk thin. Mihring lam atang chuan a na a ni. A nihna takah chuan tawrh zawh loh mai hi thil awm thei a ni mahse ringtu chuan tuarna (Kraws) piah lamah beiseina kan nei a, kan mihrinna in a tlin loh chinah pawh Pathiana kan beiseina chuan hlawhtlinna min thlen thin. Chu chu Pathian vang a ni. Kan Kohhran Upa pakhat thusawi an sawi thin ka hriat reng chu, a fapa thihna chungchangah, " Pathianin hei chen hi min enkawl tir a, ka lungawi tawk a ni," a ti an ti. Chu chu a ni, Kraws - Pathian thiltihtheihna chu. Mihring lam atanga thlir chuan thihna meuh chu na a ti em em ang amaherawhchu, tuarna a chunga thlengah chuan mihring lam dah thain, Pathianah chauh a innghat a, chu chuan a beiseina tihhlawhtlingin, thihna ngei chungah pawh lungawi lohna a nei lo. Pathian thiltihtheihna a ni.


Rev. LH. Rawsea chuan, "Mi tin nunah hian a chak lo zawk, a tlawm zawk, nia kan inhriat hun a lo thleng ṭhin. A châng phei chuan 'nia inhria' mai ni lovin kan tlawm dêr hun hi a awm ṭhin. Chutih hunah chuan aia dawih zawk nia kan hriat ten min nãu va, kan ngam ṭhin êm êm ten min hnuai en a, keini aia ropui bik lo nia kan hriatte thuhnuaia kûn dek a ngai ṭhin. Mahse, Kalvari tlâng, kraws hnehna ropui avangin eng dinhmunah pawh ding ila, hnehtu kan ni reng si. A leia lei chhuah hnehna ni lo, tharum chakna hmanga nawr chhuah chawp hnehna ni lo, kan LALPA min pek hnehna ngat hi chu a hlu a ni," a ti.


Keini pawh hi mite hmuh leh hriatah chuan hmuhsitawm leh tlawm tak, kraws a thi tlak chauh kan ni mai thei mahse, chu kraws chu kan tana thil ropui leh hlu ber a ni thei a ni. Khawvel mite hmuh leh hriat danah hmuhsitawm, tlaktlailo leh anchhedawng tlak ni mah i la, Krista zarah kraws chu kan mawina, kan damna a lo ni. Mite thlir dan leh min hmuh dan a pawimawh ber lova, Kraws a kan thihna hi a ni pawimawh ber zawk. Harsatna, buaina leh manganna nasa tak tuar in, thihna hial pawh tawk mah i la, keimahni theihna leh chakna hmachhuan mai lovin, Khenbeh Krista Kraws lam hawi tlat i la, Pathian thiltihtheihna lo lang tur hi ring ngam ang u.

K. Dinga


NIHPHUNG PANGNGAI

Pangang hi Buhchiumah changin, chuta tang chuan Phengphehlepah te an chang leh thin. Mak kan ti lem lo. Rul hi leiah an tleng thin a, thil mak a ni lo. Mihring hi tleng tum ve tlat ta i la mak kan ti viau thung ang. Rul tleng chu thil nihphung pangngai ve reng a ni a, Mihring erawh chu ke a kal tur a nih miau avangin rul anga tleng ve talh a tum chuan thil nihphung pangngai a ni tawh lo, a mak a ni. Engkim hi an nunphung leh awm dan tur duan sa anga an awm chuan a mak lova, chutianga an awm loh chuan a lo mak ta viau mai hi a lo ni. A mak a ni satliah lo, a buaithlak tel bawk. Damdawi hi a nihphung pangngai chu a hming ang hian natna tihdamna tur a ni mahse, chutiang ni lova ruih na atana hman tlat hi a mak. A zahthlaka a buaithlak bawk. Dam tha lai tam tak thihna a thlen tawh reng a ni. Chuvangin, thil reng reng a nih tur ang a nih loh hian a buaithlak a, harsatna tam tak a thlen thin. Mihring pawh hi kan nih tur ang kan nih loh emaw kan nunphung pangngai tura ruat anga kan awm loh hian a buaithlak a, harsatna a thleng vat thin. A nih chuan eng nge nihphung pangngai chu ni ta ang le?

A hun leh a hmun mil zela thiltih emaw khawsak hi nihphung pangngai chu a ni mai lo'm ni? Mizote chuan Buh hi chaw ah kan ring a, zing leh tlaiah kan ei tlangpui bawk. Chuvangin, zing leh tlaia chaw ei kha thil nihphung pangngai chu a ni mai lo'm ni? Tun hma chuan kan khua hi lo neia eizawng deuh vek kan ni a, hlo thlawh leh ramriahte kha kan nun dan phung, nihphung pangngai a ni. Thalai, dam tha pangngai, engmah thawklo a chhuna len mai mai te kha thil nih dan turah an ngai lo.  Computer leh Mobile phone nena eizawng thin tan chuan hlo thlawh leh ramriah te a ngai ve kher tawh lo. Chhun pachangah pawh nula tlangval inrim se a hunin a zir tawha thil nihphung pangngai a ni mai lo'm ni? Chuvangin, a hun leh a hmun a zira nundan leh khawsak phung kan siam remna te hi thil nihphung pangngai chu a ni ve reng mai amaherawhchu, nihphung pangngai tak tak zawk chu 'Eng thil pawh, a nihdan/nihna tur tak a nihna hi' kan ti thei ang. Chumi tur chuan kawng hrang hrang zawh in, thil hrang hrang tih a ngai thin. Thingkung hian Thingkung ni turin thil tam tak a mamawh a, Tui leh Ni engte pawh a mamawh thin. Tui hi hip miah lo ta se a thi anga Thingkung a ni thei lovang. Thingkung ni tur chuan tui hip kha a mamawh tlata, thildang tam tak mamawh leh tihtur a nei bawk. Keini pawh hian kan nihna dik tak, nihphung pangngai, mihring ni tur hian mamawh tam tak kan nei a, tihtur tam tak a awm. Kan mamawh leh thil pawimawhte kan hriat fuh loh hian kawng diklo kan zawh a, kan nih tur ang kan nilo ta thin a ni.

Pathianin thil zawng zawng hi chhan nei vekin a siam a, engmah hi chhan nei loin a siam lo. Kan mamawh loh, kan thawk chhuah carbon dioxide hi thlai/Thing tan an nunna tura thil pawimawh tak niin, chumi hmang chuan kan mamawh oxygen min pe hlauh thei thung. Chutiang chuan thilsiam zawng zawng hi siam kan nih chhan ang a kan awm hi thil nihphung pangngai a ni, chutiang tur chuan mihring chauh hi zirtir kan ngai. Pathian chuan amah chawimawi tur leh ti ropui turin, Amah nena inpawl turin min siam a, mihringte erawh chuan mahni in chawimawi a in tih ropui kan tum thin thung. Kan nihphung tura Pathian min siam chhan kan ti hlawhtling thei thin lo. Chu chuan keimahni mai bakah midangte tan harsatna a thlen a, buaina a siam thin. Keimahniin kan nihphung leh nun dan tur kan ruahman a, chu chu kan nunphung pangngai ve tur reng emaw kan ti a, a tawpah erawh keimahni bawk kan buai leh tho tho si. Kan buaina, harsatna kan tawh chhanah puhmawh tur kan zawng a, Amah, Pathian hial kan dem a, kan vui phah thin a lo ni.

Mihringin kan hma hun leh awm dan tura ruahmanna kan neih hi thil pawi leh diklo a ni hauh lo amaherawhchu, kan ruahmanna hi Pathian rorel leh remruatna hnuaiah, A thu leh a duh ang zel ni teh se. Chuti ni lova, keimahni duhna leh tha tih zawng chauhte, kan phurna leh peih chin ang chauha nun kan tum tlatna te hian Pathian chawimawi leh tih ropui aiin kan ti zahawm lova, Amah nena inpawl a hnekin, kan ti lungawilo fo zawk thin. Kristian, ringtu, Pathian tana nung tur kan nih ang ngeia nun tum teh ang u. Inkhawm leh tawngtai te hi miin kan nunphung pangngai ah ngai teh se. Zu leh ruihhlo hmuna kan awm hian mak ti se, kan nih loh tur leh kan tih loh tur thil kan ti a ngaiin kan nihphung pangngai a nih loh zia hre teh se. "Ani chu a piangthar/fel em mai, ruk a ru duhlo ang. Ruihhlo a ti lo ang. Mi a hau lo ang," tihte hi kan nihphung pangngai, miin a min hriat dan ni se a va tha dawn ve. Chu aia Pathian chawimawi leh tih ropuina a awm chuang awm lo e.

Pathianin mihringte hi na theilo leh hrehawm tuarlo turin a siam hauh lo. Hlimna, lawmna bakah natnate, hrehawmna te pawh tawk turin a ni a siam. Joba 5:6-7 (MGB) ah,"Tuarna hi vaivut ata lo chhuak a ni lo va, Buaina pawh hi lei atanga lo to chhuak a ni hek lo; Buai tûrin mihring a lo piang ani zawk, Meisi chung lamah a chho angin,' tih kan hmuh angin Pathian remruatah hian kan duh loh zawng leh chak loh em em thilte pawh a awm ve fo mahse chu chuan Amah (Pathian) in min siam chhan leh kan nihphung hi min hloh tir lo se, eng dinhmun ah pawh ding in, eng pawh tawk i la Pathian chawimawi leh a ropuina tura rinawm taka Atana nun tlat hi kan tihtur, thil nihphung pangngai a ni tih hi hre reng ang u.

K. Dinga