SERMON : CHAK TAK LEH HUAI TAKIN AWM RAWH

HLAU SUH LA, ZAM HEK SUH : I RAH CHIN APIANG CHU I RAM A NI
(Josua 1 : 2-8)
THUHMAHRUAI : Heti lai hmunah thu ka sawi dawn tih ka hriat khan ka rilruah huphurhna leh mahni insitna a lian em em a. Mahse chungte avanga rawngbawlna kalsan chu \ha ka ti bawk silova. Uluk deuhin inbuatsaih ila, kan inbuatsaihna tihhlawhtlin chu Pathian thu a lawm ka ti ta a. Ka rilruah thu hrang hrang a awm ve a. Mahse eng ang thu nge ka sawi ang tih chu ka ngaihtuah nasa khawp mai. A tawpah keima nun leh keini Branch pahniha memberte hian tunlai kan khawvel dinhmun leh kan khawtlanga harhna lo thleng tharte, rinna kawnga mi thar ve tak te, la dai tlem ve tak takte nun ka thlir hian he thu hi ka inbuatsaih ta a ni. Zanina |halai lo kal khawm te hian kan mamawh vek niin ka hriaa, kan thusawi mai bakah keimahni lam pawhin he Pathian thu hi kan phak tawka kan ngaihtuah zui a \ha awm e.Tin, kar hmasa lam khan Hortoki Kohhran lamah chuan Pathianni zan thupuiah khan kan ngaithla tawh a. Mahse, zaninah hian kan inbuatsaih danin sawi ve ka tum ta tho a ni.

He thu hi Pathianin Josua hnena a sawi a ni a. Israel fate hruaitu tura a koh chhuah dawna mi a ni. Tin, Kanan ram an luh hma Jordan lui rala an awm lai a ni. Kha tih lai huna Josua dinhmun kha a huphurhawm viauin ka ring \hin. An hruaitu ber Mosia a thi tawh si a, Israel fate hruai kha a kovah a tla ta mai si. Chutiang karah chuan an tum ram Kanan kha ram ruak ringawt ni lovin neitu nei, luahtu awm a ni. a luahtu ho kha mi chak tak an ni ngei pawhin a lang. Mosian a ram enthla tura mi 12 a tirhchhuahte zingah khan Kaleba leh Josua chiah khan an hneh theih an ring a nih kha. Chuvangin Kanan ram bei nghal tur leh hneh tur kha chuan inbuatsaihna engmah neilo Josua kha a zam in a huphurh ve hlein a rinawm. Mosia pawh khan a fuih nasa em em a. Pathian pawhin, 'Hlau suh la, zam hek suh' tiin a fuih a ni. Pathian rinna leh huaisenna leh tumruhna kha Israel mipuite mamawh ber a ni. Chutah, In kephaha in rah apiang chu ka pe vek a che u' tiin a tiam bawk a nih kha. Chuvangin zaninah hian Pathian tana rinawm taka kan kal theihna turin he thu hi tiang hian kawng thumin han sawi teh ang.

1. Anmahni, Israela thlahte ka pek ramah chuan kal rawh u : He thu hi ringtu nunah chuan a pawimawh lai tak niin ka hre \hin. Ringtute hi Pathian hruaina anga kal tur kan ni a, keimahni duh ang leh \ha kan tih ang zawng zawnga kal ve tur kan nilo. Kan duhna kawng a kal ve tawp tawp tur kan ni lova, kan tana Pathian min ruatsakah chauh kan kal tur a ni. Pathian thuin engtinnge a tih tih hi kan in zawt fo tur a ni.  Pathian ring inti si hian keimahni mihringte ngaihdan ang hian a lokal ve theih viauin ka hria. Mahse, heti lai thu a kan hmuh hi chu Amah Pathian thu anga kal tawp tura Pathian thupek a ni.

|henkhat chuan heti zawk hian a ni anga tia mahni thua lo nung ve ngawt te, mahni duh ang anga lo tal ve mai mai kan tam viau mai. Heng hote hi a tawpah chuan Pathian a awm tak tak lo, eng kawngah mah min hruai pawh ka hrelo ti leh tu te hi an ni duh fo. A tawpkhawkah chuan beidawnna ruamah thuk takah an tang \hin.  Pathian rawn hauh si lovin, anmahni thiam leh duh ang angin, Pathianin thu a pek na lam pawh ni lovah an kal a engtinnge Pathianin a hruai theih anga, engtinnge Pathian ropuina leh a thiltihtheihna tak tak an hmuh reng ang ni. Pathian hruaina anga kala, a thupek zawmtute chu Tuipuisen a kan pui a, Jordan lui a hruai kai a ni lawmni? Engatinge Pathianin kal rawh u a tihna lo lam, zu leh ruihhlo kawngahte, khawvel nawmchenna te leh Kohhran tihhran tum zawng a kan kal \hin. Kan nun hi inenfiah teh ang u.

Finna leh thiamna sang chho zel hian mihringte hlutna a ti sang em em tawh mai a, engkim ti theia siamtu Pathian theihnghilha mahni indah pawimawhna leh indah sanna a nasa ta khawp mai. Hei hi ka nun a ni, ka duh dan danin ka awm ang, a neih ka eilo emai tih te hi kan \awngkam lar a ni ta. Kan chapo viau zel mai. Helam chu ka sawi tum a nilova.
Mihringte hi Pathianin finna leh theihna min pe a. Thiltihtheihna nasa tak kan nei a ni tih kan in hriat hi a pawimawh khawp mai. Mahse, he kan thiltih theihna, kan ropuina hi Pathian do na leh kalhna tura siam a ni lova, a petu Pathian ropuina atana hmang tur kan ni. Chu chu Pathianin kalna tur atana min kawhhmuh kawng chu a ni. In hmaah thihna leh nunna, malsawmna leh anchhia ka dah...nunna chu thlang rawh u tiin min hrilh a.  Pathian aw kan ngaithla anga, Pathian hruai turin thu min pek na lam kawngah hian kan kal \hin tur a ni. Pathian puihna mai piah lamah kan mihring theihna hi Pathian tan kan hmang ve tur a ni.

Rom khua a mite hnena Tirhkoh Paula lehkhathawnah chuan, 'Chutichuan, unaute u, Pathian khawngaihna avang hian, inthawina nung leh thianghlim leh Pathian lawm tlak ni turin in taksa chu in hlanah ka ngen a che u; chu chu in rawngbawlna awm reng a ni' tih kan hmu a. kan taksa ngei hi Pathianin a duh chu a ni. Abrahama chu, Pathianin, 'Ram ka la entir tur che lamah chuan kal rawh' a ti a. Engmah sawi lovin a kal ve tawp mai a. Khawilainge chu ram chu a hrelo. Pathian thu a nih avangin rinnain a kal tawp mai ni.

Tichuan, heti lai thu chu ti hian sawi teh ang, Pathianin kan tan, khawvel thihsana Lal Isua tana nunna tur ram min pe a, chunun chu Pathian rinchhan tlat chungin kan taksa ngei hi hlanin, thiltihin, kan chetzia, nitin khawsakna ah hian lanchhuahtir ang u. Chu ramah chuan i kal ang u.

2. In kephaha in rah apiang chu ka pe vek a che u : Kan sawi tak angin Pathianin ram min pe. Chu chu kan dai tur a ni. He ringtu nunkawng hi kan dai ngamloha kan rah ngamloh a hlauhawm khawp mai. In rah chin apiang in ram ti tu Pathian hi a la ngai reng a. Kan zavaia hnenah he thu hi a la tiam reng a ni. Chuvangin, kan phak ang tawk leh theih tawka Pathian tana ke kan pen ve a ngai a, sual leh \ha indona khawvelah hian sual hneh tura kan theihtawka kan beih ve a ngai. Chu kawngah chuan kan rah chin apiang chu Pathianin min pe mai a ni. Kan Pathian hian kan dai ngam a, kan rah ngam chuan min puih hi a hreh hauh lo

Keima nun ngei pawh hi han sawi ila. K|P kan inpek tirh lamah hian vawikhat kha \antuah min ruat ve a, mahse ka huphurh em avangin chu chu dai ngam lovin ka inkhawmloh phah taa. Chuta \ang chuan Inkhawm kha ka hreh ta telh telh mai a. A tawpah chuan ka Inkhawm ngai ta lo hrim hrim mai a sual kawng zawhna a inhawng zau ta em em a ni. Mahse, Pathian khawngaihna avangin kan harh chhuak ve leha, chutah chuan K|P kan inhman leh a\anga reiloteah hruaituah min thlang ve nawlh mai. Kan huphurh mai mai khawp a. Mahse, a hmaa ka thil tawn kha ka hriatreng avangin ka dailui ve ta a, tin, ka chetsual hnuah Branch Secretary-a min thlang te kha ka huphurh a sin aw! Mahse Pathian in in kephaha in rah a piang chu ka pe vek ang che u a tih tlat avangin ka dai ve tawp zel mai a. Tun thleng hian ka nun hi a hlim zawka, ka la inchhirlo. Ka rawngbawlpuiten ka tih theihloh chinah chuan min awi zel mai a. Chutiang chuan Pathian hian kan dai ngam phawt chuan min pui mai \hin.

  Jakoba lehkhathawnah chuan rinna chu thiltih tello chuan thi a ni a ti. Kan sawi tak ang khan Pathian tan hian khawi hmunah pawh kal mai tur kan ni a, engpawh kan ti thei tur a ni. Pathian hian engkim hi kan ta tura a ruat a ni. Amaherawh chu, ringtu nun pawh hi hlim tak leh nuamsa taka zawh reng kan tum chuan kan tisual ang. Hrehawmnate, lungngaihnate pawh hi kan ram atana Pathian min pek vek a ni. |henkhat chuan he thu avang hian ringtu nun kawng chu awlsam hle turah kan ngai mai thei. Kan rah chin apiang chu Pathian hian min pe dawn chiang. Mahse, kan rah tur ram hi a awlsam veklo tih erawh kan hriat a \ha. Israel fate pawh kha indona hrang hrang nen, a chang leh anmahni aia tlem daih Ai khaw ho lakah tlanchhiain hun an hmanga, harsa takin Kanan ram kha an luah a nih kha. Kan daichin, kan nuna kan tawh apiang hi Pathian min pek a nih hria ila, i dai tawp zel ang u.

3. Chak tak leh huai takin awm rawh : Lal Isuan, ' Kei in hnenah ka awm zel ang, khawvel tawp thleng pawhin' a ti a. Tuipui sen hruaikaia, Jordan lui kan puitu Pathian khan hetiang thu kan tana a hnutchhiah miau avangin ringtute tan chuan hlauh tur leh zamna tur a awm lo hle a ni. Huai tak leh zam hauh lova Pathian tana kan inpeka, engkim kan dai ngam hi a pawimawh em em.

Khawvel hian mi chak leh huaisen a ngaisanga, a ngai hlu \hin. Alexander the Great a chakna leh thiltihtheihna te, Napolean-a huaisenna te chu khawvelin a theihnghilh thei lo.  Mizote zingah pawh Thuamchaka chanchin te sawi nuam kan ti a, Saizahawla thawnthute pawh kan tuipui em em \hin a ni. Chutiang tak chuan khawvel hian mi chak leh huaisente hi a ngaihlu a ni. Chutiang chiah chuan ringtute pawh hi huaisen taka kan awm a \ul a, Pathian tan hian mi \angkai, ringtu \ha leh hlu tak kan lo ni thei \hin.

Amaherawhchu, khawvelin huaisen a tihte, mi chak a tih te leh Pathianin huaisen leh chak a tihte hi chu a inpersan viau mai. Khawvelin mi chaklo bera a ngaih pawh Pathianah chuan mi chak tak a ni thei a ni. Khawvel mite hmuh a dawihzepna hi Pathian tana huaisenna a ni leh \hin bawk. Khawvelin mi chak leh huaisente nun dan a sawi chu Pathian ngaihah chuan mi dawihzep leh derdep berte an ni thei tlat a ni.

Midangte nena intihbuai leh thinrim chang a miin a dawih ngei mai an tih khawpa Pathian tana huaisen a \ul changte a awm \hin a ni. Jakoba pawh kha Pathian a buana a rilruin hneh lova a inhriat chiah khan Pathianah chuan chak zawk dinhmunah a ding a nih kha. Chutiang chuan khawvel thlirna a\anga tlawm a ngaih pawha tlawm ngam, dawih zawk ni thei khawpa Pathian tana huaisen ngam hi zaninah hian kan tum a \ul hle mai.

Kan sawi tak angin kan chenna khawvel hman mek ah hian, mihringte hmasawnna nasa tawh lutuk hian ringtu nun kawng pawh hi a ti harsa ve viau mai. Min nektu sual pawh a nasa \hin a ni. Kan nitin khawsakna leh eizawnna te, khawvel nawmchenna te kan thlir chang chuan Pathian tana chak tak leh huai taka nun hi a har \hin. Amaherawhchu, Tirhkohte thiltih 1:8 ah chuan 'Nimahsela Thlarau Thianghlim chu in chunga a lo thlen hunah thiltihtheihna in la nei ang' tih kan hmu. Heta thiltihtheihna tih hi a sap\awngah chuan dynamite tih a ni an tia. Chu chu kan hriatthiam dan tur chuan Bomb (lunghalna) a ni. Bomb chu a  tuamtu a nasat poh leh a thawkna \hin. Chuti a nih chuan Lal Isua ringtute hi chu engang pawhin harsatna tawk mah ila, dodalna nasa tawk mah ila Pathian Thlarau kan chunga a awm tlat avangin kan thiltihtheihna a nasa ting mai dawn a ni. Chuvangin, chak tak leh huai takin Pathian tan i awm ang u.

A tawpna atan chuan, Pathian min hruaina leh kan tana kawng a buatsaihte ngun taka kan chhuta, chu kawngah chuan chak tak leh huaisen takin, kalsan tur itawm takte pawh nei mah ila kalsan tawp ngam ila, kan awmna hmun, kan dai chin apiangah Pathianin min pui anga, Israel faten Kanan ram an luah thei ang khan, kan tana a buatsaih vanram hi kan chang ngei ang.

LEMCHAN (KOHHRAN)

KOHHRAN K. Dinga

Introduction : Synod Choir hla Pathian Kohhran thunawn play tur
(Music a tawp a. Zu rui pakhat leh nu pakhat an lo lang a)

Nu : Mama, zu hi in tawh lo teh. Heti ringawt zawngin Zoramthar nghak hman lo hian i thi mai ang. A hrim hrimin kan bungrua pawh i hralh zo mai dawn.

Tlangval : E, ka nu chu zoram tharah a ngailo i ti sia, ka lo tihral pui mai che sin. Nangpawn tihral vek kha i duh a ni lawm ni?

Nu : Oooo...engmah lah hi i hre ve der si lo a aw..Zoram thar a\anga ka rawn bye bye hunah che chuan i la inchhir vawng vawng ang maw le

Tlangval : A ni maw. A aia thar a\anga ka rawn nuih sak hunah che i hawi lawl lawl mai tih ka va hlau ve. Khawi maw ` 500 chu min lo pe teh.

Nu : Ka neilo ka tih chu maw le. nanga zu man tur mai mai in ka phal teuh lo(Bag an inchuh a, chutihlai chuan pa ber a lo lut a)

Pa : Enge ni ta rum rum a, in va in pawt nasa \ung \ung ve.

Nu : I fapa in Pawisa min dil a, ka nei silo a, ka bag ah a \uan a nih hi. Zu manah bak a tilo ang.

Pa : A va hahthlak \hin tak em! Mama, nangpawh hi tinge i ruih reng mai le. Eng atan nge i tih reng reng a?

Tlangval : Ka pa, Pu Modia'n Pawisa a ti thi a, Pu Hawla te Pawisa indaihlo in bawm an siam a, \anpuinan thlak ve ila ka tia.

Pa : Pathian thu sawi nana tlak miah silo hian \awngkam te lah hi i thiam fu roh a. Nu-i pe mai teh. A aia tam a ru leh tho tho ang.

Nu : A va hahthlak \hin tak em aw..(Pawisa a pe a, fapa a chhuak a) Sum it vanga zu kan zawrhna hian lungngaihna ramah min hruai lut ngei dawn nih hi.

Pa-a, ka rilru hi a va hah \hin tak em! Thim thuah hnih lah chu a hnai ang tual tual a (Chutih lai chuan thim thuah hnih chu a rawn lang ta a, (mihring 2 hman mai ni se)

Pa-a saw3 thim thuah hnih a rawn lang ta, a va rapthlak em! I hmu ve em?
Pa : Ka hmuh awm pawh ka va hrelo ve. I mit vai mai mai a nilo maw? Upa Chunga leh Upa Hranga hi an rorum hmel sia i hmusual in thim thuah hnih a maw i ti mai mai niang. I mitvai a nih kha i mit ek kha nuai thla teh.

Nu : Khua hi a va han var lo thei tak em aw! Ka thlarau mit a\ang hian a fiah em em mai si a leh.

Pa : Var reng nang, dar 10 chauh lawm a la nih. Lokal teh mu teh ang, Thim thuah hnih hnuaiah chuan ka mu dawn reng (An chhuak a. Tlangval zurui leh drugs addict nula an lo lang a)

Tlangval : Duat, in lungtat a par a mi?

Nula : Par nang aw! I hui e mai. Run lui a leh luan tawh a mi?

Tlangval : A par, a par. Hman zanah a par kha. I pheikhawk hmuam hnu pawh ka hmu.

Nula : I mit ek a nih chu. Tak a bawih, engtinnge zaninchu min ngaihtuah pui dawn?

Tlangval : Ninawm. Pawisa thih rual khan lo thi ve la \ha tur. A reng rengah Sorkarin zu a zuar a damdawi leh ruihhlo dangte chu a vang tawh a ni lawm ni?

Nula : Teh suh ei!! Damdawi luhna leh zu luhna a in ang leu! JAC te duh anga an chet theih tawhloh bakah Excise lam leh dan lekkawhtu lam lah zu ah an buai tawk bawk sia a awlsam telh telh zawk lawm. Khu tah te, Sawtah leh Khi tah pawh khian a awm.

Tlangval : Ni maw. Ruihhlo vanga thihna leh zu chhe in a thih kan hlauh vanga zu \ha kan zawrh in vanga thi te pawh an awm nual dawn tho a ni maw? Engtinnge kan tih ang aw? Ka kekawr hi zuar ila ni mai lawm.

Nula : Teuh lo. Ve che hian. Hmanni a mi pawh kha tuman an lei duhlo. kawng lian si, dungtawi bawk si. A pian a nalh lo lutuk, ha tawk an awmlo.

Tlangval : Leh zel a. Nihchuan engtinnge kan tih ang aw..taka, ka hrechhuak e. Kan \henawmah thingtlang pa harsa vaklo a lo thleng a. Nichin pawh khan nula kawm tur ka hriat leh hriatloh min zawt a sin, kan va kal mai dawn mi

Nula : Va kal ila ni mai lawm. Krismas te a hnai tawh bawk a dawhthlak pawh pawi hleinem. Phone thar te pawh hi ka duh ve tawh. Whatsapp leh Facebook vel a in tihlar te hi ka duh ve.

Tlangval : Lokal mai mai teh. Social Network vela lar ho hi thlan laih leh mitthi lumen na ah te leh Biak Inah an lar duhlo nia. I lar duh hrim hrim te chuan zaninah film kan siam anga ni mai lawm. (Chutih lai chuan tlangval Inkhawm tur kal pahnih an tawk a)

Heng ho lah hi, Inkhawm an ti, Biak In, Kohhran ti reng mai. Pakhat phei kha chu thatchhe turu buru, zu duhlo, zu hming putloh vanga Zawlaidi rui duh si a nih kha. kalsan nal nal ang. (An kalbo zui a)

Tlangval 1 : |hianpa, nichin a mi kha mi pawisa ru tu FB a an rawn post kha niin ka hre tlat

Tlangval 2 : Ni maw. Kei zawng hnathawk leh Inkhawm hian ka buai tawk lutuka, FB te hi ka khawih ve ngailo a ni. Sum a hek bawk sia.

Tlangval 1 : Ti hian i ti tlata, i \hing tlat nang hi chu. Tunlai a Zoram a thu thar ber ber te pawh i hre dawnlo a ni maw?

Tlangval 2 : Hre vak lo. Pathian thu hi ka chhiar tlut tlut a ni mai.

Tlangval 1 : Tunlai hian Thosibawk Tirkoh Pu Nunngila inlarna leh Nl.Lalthiemi Sex Video lar tawp. Nakinah ka entir ve dawn che nia.

Tlangval2 : Ni maw. Ka en duhlo mai chutiang chu. Lalthiemi chu ka rin a lo va ang lo ve maw le. Mi \ha tak turah ka lo ngai a. A Kohhran mi ropui sia.

Tlangval 1 : |hianpa, i rin ai hian kan nun hi a rapthlak ang aw. Heng Social Network te hi han khawih ve mah la khawvel awmzia i hre ve mai ang. Ti hi chuan i changkanglo. Min an nuih an nuih mai ang che.

Tlangval 2 : |hianpa, keichu nu leh pa thawhchhuah sa a nuam chena, a chhuak thar apiang neih nan a Lalpa duhloh zawnga sum lakluh pawh pawi ti lo khawp a changkang nih ai chuan Dik taka kan sum lakluhin a lei phakloh avanga neihloh ngam leh Ka intih Kris avanga \hing nih hi ka duh zawk.

Tlangval 1: A ni viau tho. Mahse, K|P hruaitute in nia, in member enkawlte dinhmun hrechiang tur hian Social Network leh material chhuak thar hi in hmelhriat \hat a ngai a sin.

Nl. Mawiteii te saw active member mai pawh nilo, Group hruaitu a nia. A thlalak upload duhte chu mal lang thui leh awmbawr lang tam lam zel a sin. A PP ah phei chuan chhelo rap maw le. A hnar arh leh a chal bawk te saw lang lo re re.

Tlangval 2 : Ni maw, Memberte dinhmun hriat nan leh a \hatna leh \hatlohna te hre thei tur khawp a kan hmelhriat a, fimkhur taka rawngbawlna atana kan hman \angkai chu a ngai a nihchu. (An kalbo a, nu leh pa an lo lang ve leh a)

Nu : Pa-a, vawiin chuan Pathian ram chu i thehlut ve leh ta mi? Pawisa thi chu i pe em. A thilo ho kha chu Zoramthar a mi turin ka duh nia.

Pa : Pe e, pe e. Nangpawh hi i ti anglo \hin ngawt mai. Pathian pawn Pawisa thi leh thil \ha lo a duh bik hleinem. A \ha \ha a lawm a duh ve tho. Sawma pakhat lek min phut a chuta kara a chhia chhia leh laktlak loh apiang pek te chu a..

Nu : Kohhran Kohhran ti reng mai. Engmah a nilo. Pathian thutakah an chiang hlawl lo. Nizan U Mahei te in a thusawitu pa te kha aw..a van thiam tak em. keimaha lang leh ka rilru a awmdan chiah chiah a ni a sawi ni

Pa : Pathian thu te hi mahni a lang leh rilru a a thawhdan dan hian thlen tir in tum chu ni sia leh. Pathianin ama thisena a lei leh din, Vanram chahbi hial a pek, Chhandamna banga hung tlat Kohhran lah hi in hmu tlinglo hma \hin sia. Pathian hi a va buai dawn tak em!

Nu : Ngawi mai teh. Zoramthar nghakin Sangau ka pan dawn. I lokal ve dawn em? Saw thim thuahhnih a rawn lang leh tawh a nia. kal vat ang.

Pa : A va han pawi tak em! Zoramthar chu i thinlungah khan a awm zawk a sin. Keizawng Enganga thim thuah hnih pawh lo thlengin, Zoramthar pawh lo awm dawn se la, A aiawh Kohhran tello hian Lalpa'n a thlen tir hauh lo ang e. Kohhran hi ka ringtawk e

(Nula leh tlangval, Inkhawm tur tlangval 2 leh nu leh pa an lo lang a. Kohhran chu a laiah a awm bawk a. Thim thuahhnih chu a rawn lang ta a. Nu zawk chu Kohhran sirah Zoramthar nghakin a tlana. Pa chu Kohhran chhungah a lut a. Tin zu rui pa chu inchhirin Kohhranah chuan a tlan lut a, nula erawh chu lut duhloin a sirah a awm a. Tlangval pahnih zinga pakhat zawk chu Thim thuah hnih a lo lan chuan mangang takin a awm a, Kohhran a \ang te chuan a tlan chhuak ta a. Thim thuahhnih chu a rawn hnai zel a, Kohhran chu a rawn su ta chat chat mai le. Mahse, Chhandamna banga hung chu a su chhe zolo a, a hel ta a, a sira nula dingte, a hnunga zoramthar nghaktute chu a chim ta a) A TAWP TA. (Kohhran atan hian Pathian thu sawi an ngaithla lai chu mihringin an dinhual lai hman ni se) A Tawp nan Synod Choir hla 'Pathian Kohhran tih a chang tawp ber nge, a inhmeh tur deuh play ni se. Ka lawm e A TAWP TAK TAK TA

A remchan angin a thu hi siam rem a, tihdanglam phal a ni, chaw tak khuka khuk pui loh tur
By Keimah.

Khawhar chhungte pual (Thuchah)



(Thupuan 21 : 3-4)    - K.Dinga

THIHNA CHUNGCHANG : Vawiina kan Inkhawm chhan hi kan hre veka, he chhungkuaa nu ber thihna avangin a kalsan tak a chhungte thlamuan turin kan kalkhawm a ni. Thihna hi a rapthlaka, a tuarlo tu tan chuan hriatthiam a harsa hle awm e . Inhnem vak ngaihna pawh hi a awmlo. Hunin a liampui ve mai an tih hi a dik hle a ni. Chuvangin a tuartu tan chuan a na a. Tuar bik riaua inngaih hi a awl em em. Pathian pawh hi dem mai a awl rum rum thin. Chutiang chu a nih avangin thihna hi hetiang hian lo thlir ila.

Thihna hi chi hnihin ringtute chuan kan sawi thin. Pakhat chu Taksa thihna a ni a. A dang leh chu thlarau thihna a ni. Thlarau thihna chu Pathian nena inthenna, Pathian nena inzawmna reng reng awmlo, Pathian lak atanga thihna a ni. Evi leh Adama chu Eden huanah suala an tluk avangin Pathian lakah mihrang an lo ni ta a. Pathian nen an inthen a ngai tawh. Eden huanah an awm thei tawhlo. Kumkhuain Pathian hnen ata lakbo an ni ta. Chutiang chu a ni Thlarau thihna chu. A rapthlaka, a hlauhawm bawk. Chatuana thihna, boralna a ni.

Taksa thihna hi mihringte thlirna atang chuan a rapthlakin a na zawk awm e. He kan taksa, vaivuta siam hi vaivutah, kumkhuaa he khawvel hmu tawhlo tura kalsanna, khawvel nena inthenna hun a ni. Kan hmangaih ngawih ngawihte leh kan ngaih em em te engtikahmah hmu tawhlo tura khawvel an chhuahsan chuan tunge na tilo anga tunge tuarlo bik ang le? Mihring thlirna atang chuan a rapthlakin a na a ni tawp mai. Tuman an tuar thiam tak taklo.

Lal Isua ngei pawh kha Lazara thihna avangin a tap ve a ni. Chuvangin kan tuar anga kan sun ang a kan tap bawk ang. Amaherawhchu, ringtute chuan taksa thihna hi kan tawpna tur a nilo tih hi kan hriatchian a pawimawh hle mai.



Kan rin Lal Isua ngei khan he thihna hi a tuar ve a ni. Mahse, Lei leh van lalber chu thihna in a ngamlo a thihna hnehin a tho leh tih kan hria. Keini, amah ringtute pawh hi a thawhlehna tawmpuitute kan nih avangin he thihna hian min chelh hlen tawp lo ang. Kan Bible chang chhiarah khan Lei thar leh Van thar a din huna ringtute awmdan tur kan hmu a 'Hrehawm reng reng a awm tawhlo anga, thih leh nat a awm tawh heklo ang. Mittui zawng zawng a hul tawh ang a, Pathian ngei chu an hnenah a awm tawh ang' chumi tur chuan he taksa thihna hi kan paltlang ngei a ngai si a ni.

Nun thar, Lal Isua thawhlehna tawmpui a, ama ruala ropuia kan lan ve theihna turin he thihna hi kan tana Pathian ruat a ni. Mihringten hrethiamlo mah ila Pathian remruat, danglam lo, nunna thar kan neihna tura kan kailawn hmasa ber chu thihna hi a lo ni. Chu kawng ah chuan leia kan thiltihte hi kan rahbi pawimawh kan kailawn indawh chho zel ang a ni tih hi hre thar ang u.

Lalpa tana rinawm taka kan nunglo a nih chuan, kan kailawn zawh hian Vanram thleng zo loin a tawp ang tih a hlauhawm. Vawiina kan Inkhawm chhan Pi Lalzami pawh hian Lal Isua hnen thleng tur hian kawng a zawh dik hlein ka hria. Keini pawhin kan hmangaih tak taka kan ngai takzet a nih chuan a hnen thleng thei tura inbuatsaih hi kan tihtur a ni.

Kan rilru nain, kan thinlungte ngui mah sela Lalpa hi hnaih hram hram ang u. Ani chuan min kalsan ngailo ang. Tuarte, sun te, lungngaihte hi chu mihring dinhmunah a bo theilo. Mahse, kan tuarna hian kan then takte hnen thleng ve thei tura rinna chak min siamsak se, thihna malsawmna a va ni dawn em!

Davida chuan a fapa damlohna avangin Pathian a au a, sai ip puan sinin, chaw a nghei a, a tuar em em. A thih meuh chuan Lalpa remruatna chu thiam takin a pawm a lungawilohna a neilo. Hetiang tak hi chu kan ni ve kherlo ang mahse a tuar dan hi kan thiam a ngai a ni.

Khawvel hrut chhuak ila tih hla phuahtu Horatio Spafford hi ka hre reng thin. fa panga neiin, Kum 1870 ah a fapa a sun a a tuar em em a. A hnu kum 3 lek 1873 ah a fate 4 chu lawng chetsualna vangin a chan leh a ni.
He a fate thihna avang hian Khawvel hrutchhuak ila tih hla hi a lo piang ta zawk a ni. Vawiina heti laia lokal zawng zawngte pawh hi eng dinhmunah nge kan din kan in chhut ngai em? Heng thihna te hi keimahni leh kan chhungte chungah pawh a thleng ve thei reng tih hi kan inhriat a tul a ni. Kan chunga tuarna, lungngaihna a lo thlen chang in Lal Isuaah kan tlukluh hi tha ber a ni.

Amah duh a mamawh tute Isuan a hnar ngailo. Fakna hlaah chuan 'Isua hnenah ka him ang, a angchhung nuamah chuan' tih kan hmu. Tin, amah ngeiin thlamuanna thu min hrilh a ni. Chuvangin Isua a tlukluhmai hi kan tihtur a ni.

Thenkhat chuan kan chunga tuarna leh natna lo thleng hi hriatthiam har kan tifo. Pathian lakah te, kan mihring puite lakah ngei pawh kan vui mai thin. Pathianin ka mifel ti a a sawi Joba ngei pawh khan a chunga tuarna an thlen tak tak chuan a pianni kha anchhia lawhin pian ve loh law law kha a chak mai a nih kha. Mahse chhel takin Pathian rinchhanin a tuar hram hram a a tawpah Pathianin a chawisang leh ta tih kan hria.

Keini pawh hian hetiang kan chunga a lo thlen chang hian Tuarna phena malsawmna hmu thei tura Pathian rinchhana kan tuar hram hram a ngai a ni. Khawdur a kian hian ni a lo sa thin a, zan thim a ral hian khua a var thin. Chutiang chiah chuan kan tawrhna, kan lungngaihna tawpah hian hlimna, lawmna a awm tih kan hriat hi a pawimawh.

Joba vek hian a lo hrechiang khawp mai. "Tuarna hi vaivut ata lo chhuak a ni lova, buaina pawh hi lei atanga lo chhuak a ni heklo; buai turin mihring hi a lo piang a ni zawk, mei si chunglamah a chho ang in. Kei zawngin Pathian lam ka zawng ang a, Pathian hnenah ka chungthu ka kawl tir sng" tiin a lo sawi a ni. Keini pawhin kan tuarna te, kan natna te hi Pathian hnenah kawltir hlauh ila anin a tihdan a hre em em a ni. Chuti nilova, kan in dawm kun a Pathian kan hawisan mai chuan rorelna niah kan chan tur a rapthlak dawn em a ni.

Upa Rokunga chuan hlain "Rorelna chu an zawh hunin inthen a tul tawh ang. Hmangaihtu leh hmangaihte pawh inthen a tul tawh ang" tiin a lo phuah a

Hetiang dinhmuna din hi a hlauhawm hle mai. Kan hmangaih em em te, kan thlakhlelh leh kan ngaih ngawih ngawihte nena chatuana inthen chu a rapthlak dawn em a ni. Tuna inthenna pawh na kan tiha kan tuar theihloh chuan chatuan atana inthen chu kan ngam dawn em ni?

Chuvangin vawiina lokal khawmte hian he thihna hmang hian Lal Isua zara nunna kan chan hi a ropui zia hre thar ila ka duh a ni. Lalpan a hmangaihte ram a buatsaih chu, khawvel Kanan ram ai pawh a nuam zawk a ni. Chu hmunah chuan kan hmangaih kal hmasate, thihna avanga he khawvel chhuahsan ta te ngei chu Lalpa tana kan din tlat chuan kan la tawk ang. Chu chu Lal Isua thupek a ni. Tumah keimaha kal lo chu Pa hnen an thlang lovang a tih kha.

INPEKNA


(Number 6 : 2-3, Deuteronomy 20 :11, Tita 2 :14, Rom 12 :1)      - K. Dinga

THUHMAHRUAI : Kumina kan Branch Kumpuan 'Inpekna' tih hi Bible chang tlawhchhan kan nei lova, chuvangin sawi thiam pawh a h^r angreng viau mai a. Chubakah kan Leaderte pahnihin thiam takin an sawi tawh bawka thusawi pawh a huphurhawm tawh viauin ka hriaa, chutih rual in Bible chang tlawhchhan a awmloh avangin mahni duhdan leh keimahnia a tlak dan ang anga sawi tur kan nihna laiah kan ngaihdan leh tum anglo zawnga kan sawi a nih pawhin kan in hrethiam tlang turah kan ngai ngawt bawk a.

Vawiinah hian K|P kumpuan thupui a nih angin 'Inpekna' chungchang hi K|P leh Kohhran huamchhunga kan rawngbawlna kawnga inpekna chungchang chauh sawi ka tuma, chhungkua, khawtlang leh thildanga kan inpekna tur chin chu a hranpain ka sawi tel dawnlo a ni. Amaherawhchu K|P rawngbawlnain a nghawng theih \henkhat erawh kan sawi lang tel zel turah ngai ila a \ha ang e.

Inpekna tih hi sawifiah thiam har ka ti a, kan rilruah chuan a chiang viau ang a, kan hriatthiam tlan dan tura fel fai taka sawifiah erawh a harsa viau mai. Kan Bible chang chiar a\ang te khan kan thusawi leh zel turte kan kan hriatfiah theih nan hetiang hian lo sawi ta ila.
" Inpekna chu, thil engpawh ti thei tura inpeih, A \ul dan zela, a harsa emaw, hrehawm emaw, engpawh huama thiltih" tiin. Indonaah a chaklo zawk chu a chak zawk hnenah a inpe \hina, tichuan a inpekna chuan duh duhin a chungah ro a rel tawh  ama duhzawng leh \ha a tih anga a nun a remlova, a inpekna duhdan ang zawkin a awm tawh \hin. chu chu inpekna chu a ni. Bawih leh chhiahhlawh nun a ni ber awm e.

Tichuan kumina kan thupui 'inpekna' tih chu, Kristian |halai kumpuan a nih angin Pathian tana inpekna, Pathian rawngbawl tura kan chetna leh kan thiltih zawng zawngte hi a ni tihna a ni. Chungah chuan heng kan hnatlan \hin te, kan inkhawm te leh Programme hrang hrang kan ruahman \hinte hi a huam vek a ni. Hengahte hian eng ang chiahin nge ka lo inpek ve le?

Nuam kan tih chin leh kan duhtawk chinah hian kan lo tal ve mai mai lo maw? kan sawi tawhna a \ang chuan chung chu inpekna kan ti thei lovang. Mahni duhdan leh duh tawk china rawngbawlna thei kan ni silova, Pathian, kan inpekna duhzawng anga rawngbawl tur zawk kan ni tawh si a. Kan nun leh kan rawngbawlna \heuh hi in enfiah ang u hmiang. K|P hruaitu kan ni kherlo mai thei, Kohhranah chanvo pawimawh ka neilo pawh a ni thei chumi avang mai chuan henga kan chet velna hrang hrang hrang, Inkhawm, hnatlang leh thildang dangah te hian mahni duhtawkin rawngbawl lo ang u. Pathian tan vek a ni si a.



Heng zawng zawng hi Pathian rawngbawlna niloahte kan lo ngai zawk a ni reng lo maw? Eng chin hi nge Pathian rawngbawlna, Pathian tana inpekna ni a kan ngaih le? Kohhran hi Pathianin Vanram chabi a pek, lei a a rorelna pawh van thlenga an pawm tur, lei chunga a phuar chu vanah pawh phuar tur. mitthi khaw kulh kawngkhar pawhin a ngamloh a ni. Chuvangin Kohhran aw chu Pathian aw a ni a, Kohhran thu chu Pathian thu a ni tih theihnghilh lo ang u. Chu chu hriain Kohhran P^ te zinga mi Cyprian-a chuan, "Kohhran pawnah chhandamna a awmlo", an lo ti reng a ni. Pathian thu hi a hranpain kan dawng dawnlo tlat si a. Chutiang chuan K|P pawh kohhran hnuaia din kan ni a, hnatlang, inkhawm kan tihte hi Leader emaw, Secretary emaw, Branch committee thu, an tih a ni bik lova, Pathian thu, rawngbawlnaa kan pawm thiam a ngai khawp mai.

Chutih rualin, heng kan tih avanga Vanram chang tura inbeisei chu thil dik a ni hauh silo, Pathian ringtu kan ni a, atana kan inpekna chauh zawk a ni. Chutihrualin Pathian tana inpekna kan tih hian thil tam tak a kawk a, inchhung khur leh vantlang nun thlenga kan thiltih zawng zawngte pawh hi a paih chuanglo.

K|P leh Kohhran thiltih ngai pawimawh em em, mahni inchhung leh khawtlang huap thiltihnaa mi sawi kai khawpa zawmthaw leh si chu Pathian thu zawmlo, Pathian tana inpelo kan ni tho a ni. Amaherawhchu, kan sawi tak angin, K|P leh Kohhrana kan rawngbawlna ti \huanawp zawnga kan chetpui tur erawh a nilo tih i hre thar ang u. K|P leh Kohhran hi chu a hmasa berah kan dah tur a ni.

Kan ngaihdan a ni kherlo thei a, keichu ka ngaihdan, Pathian thu ni a ka hriat a nia kan sawi ang a. |henkhat chuan Inkhawm leh khawhar in kal te hi angkhat rengin an ngai a, an sawi fo \hin. Bible hian lusunte hnem a, thlamuana, tuartute tuarpui turin min ti nameuh mai, Mahse, rawngbawlna a ngaihpawimawh zia lanna chu, mitthi chu mitthi vekin lo vui mai rawh se' tiin tlangval pakhat kha amah zuia a pa thi kalsan turin Lal Isuan a ti tlat. Chuvangin, Vanram chabi kawltu, Kohhran rawngbawlna hrang hrang ai hian, hetiang te hi kan lo ngai pawimawh zawk ang tih a hlauhawm khawp mai. Setana hian, \ha ve si, Pathian duhzawng ni silo hi hmanruaah hian a hmang duh em em mai a, Lal Isua ngei pawh kha ni ^wm taka lang hlirin a ni a thlem ni. Kan fimkhur a ngai khawp mai.

|henkhat chuan K|P leh YMA chu a in ang reng a lawm, a rualin an kal tur a ni te an ti. A dik hmel khawp mai. YMA pawh hi mizote tan chuan pawl \ha tak, a thiltum pawh ringtute tana tihhlawhtlin ngei ngei tur a ni. Amaherawhchu, tuna kan kaldan angah hi chuan, K|P leh YMA hi kalrual chi a nilo in ka hria. An kal dun anga, K|P chu a pen hmasa turah ka ngai tlat a ni. Chuvangin, K|P leh Kohhran Inkhawmte hnatlangte a awm hi chuan \ulbik, ngei ngei ngai kan nihloh hi chuan programme dang te hi i dah pawimawhlo ngam ang u. K|P rawngbawlna hi pawl dang te nena khaikhin chi a nilo hrim hrim a ni Thildang tilo ang u ka tihna lam niloin, a hmasa berah K|P, Kohhran hi dah ang u ka tihna a ni.


Tin, mi \henkhat, mahni thil \ul lutuk avanga K|P Programme  ngai pawimawhlo kan awmfo. Mahni hna \ul hi ngaih pawimawh tur a ni a Pathian thu pawh a ni. Chhungkuaah hian mawhphurhna pawimawh tak kan nei vek. Amaherawhchu, mahni thil kan ngaih pawimawh lutuk avanga rawngbawlna lam kan hlamchhiah si chuan Pathian hi a lawm ka ring hauhlo. Kan \hian ten rilru natna'n leh hrehawm tih nan an lo hmana, an inhman \hat duhloh phah hial phei chuan kan insiam\hat vat a ngai tih hriattur.

Rom 14 : 21 ah chuan, 'I unau tlukna tur a nih chuan, sa eilohte, uain in lohte thil engpawh tihloh a \ha' tiin a sawi a ni. Chuvangin, midangten hrehawm an tih a an tluk phah hial tur khawpa ringtu inthlahdah nilo ang u. Chutiang mi nihchu Bible hian a phal silova, Luka ziak ah chuan, 'Heng mi tete zinga pakhat pawh tihtluk ai chuan a titlutu tur nghawngah chuan buh rawt sawmna lung awrhtirin, tuifinriatah thlak se la, atan a \ha zawk tur a ni' tih kan hmu a ni. Chuvangin chhuanlam eng eng emaw siam a rawngbawlna hlamchhiah a kan inpek theihloh \hin na te hi sim a hun khawp mai.

Keimahni leh midangte tana Pathian rawngbawltu \angkai atana kan inpek hi a ngai a ni. Chutianga kan theihtawka Pathian tana kan inpekna chu mal a sawm ngei ang. Jona chu mi luhlul leh Pathian thu zawm duh lova Pathian tirhlohna lamah kal lui tlat mah sela Tihluihna avanga Pathianin atana inpe tura a koh luihna zawmin Ninevi khuaah simna thu a tlangau pui a, thinlung taka rawngbawl nilo mahsela, Atana a inpekna chu Lalpan malsawmin Ninevi khaw mite tan damna a thlen thei.

Keini pawh, thiamna leh theihna sang tak kan neilo a ni thei. Rawngbawlna pawimawh pawh kan chang kher lo ang. K|P hruaitu pawh kan ni veklo bawk. Mahse Lalpan kan phak tawk theih ang tawka rawng kan bawla atana kan inpekna ah hian a lawm a, mal a sawm a \hin a ni.

Mari chu 'I thu ang zelin ka chungah thleng rawh se' tia Pathian tana a inpumpekna avangin khawvel chhandamtu hringtu a ni theia. Chu a hrin Krista ngei mai chu kan tuar aia tuar a, hrehawm leh natna zawng zawng phurin kan tan a inpe a, Chutiang taka kan chunga hmangaihna lantirtu hmangaihna changlet ve tur hian atana engkim huamin Krista tan i inpe ve deuh deuh ang u. 

THALAI SUATTU - RUIHHLO

Thalai min suattu Heroin (No. 4)*
By Dr. Lalhriatpuia
Psychiatrist, MIMER


Hmana mi hausa fate chauhin an ruih phaka kan ngaih thin heroin hi kan thenawm Burma vangin mi pangai ban phak ah a awm ta. Mizo nula tlangval tam takin kan thihpui mai bakah natna thalo kan kai phahna a lo ni a. Kan thenawm lah chu khawvela heroin siam chhuak tam ber anni bawk si. Hmana Manipur lam atanga khawthlang lam pan thin lah kha, tunah zawng kan ram hrut tlangin a kal ta bawk si, tleirawl fanu fapa emaw tu nei tan chuan a va lulhai thlak em. Chutah lah proxyvon te anglo takin ati te ah inchiu hnuhma an nei tawh bawk silo, beer te in nam sanin ruihtheih a ruka tih theih a lo ni ta bawk si. A ruka kan thalai suattu a nih takah chuan kan hnam tlemte hian kan ral pui mai ang tih hlauhawm khawp in min chiahpiah ta a nih hi.
Proxyvon hun lai atang tawh in addict-te hi Kohhran leh khawtlangin kan buaipui hle a, an pualin camping-te leh activities tam tak kan buatsaih sak thin. Amaherawhchu, kum 10
kal taa campinga kan nawr luh a te kha tuna kan khalh fala te an la ni tho, kan hlawhtling vak lovin a lang. Heng a addict-te tana sum leh pai tam tak kan sen thin ngaituahin kan rawlthar tleirawlte tan a ruihhlo that loh zia awareness campaign lam kan hlamchhiah lutuk erawh a pawi hle a ni. Kan hmalak dan hi kan sem rual chho a pawimawh dawn hle in a lang. Mipa naupang kan nih lai khan kan u deuhte proxyvon vanga buai leh harsatna nasa tak an tuarte nitin hmu thin kan ni a, kan rualpui zingah khan ‘ti ve hram rawh u’ pawh min ti se tuman ti duh an awm ka ring lo, a hlauhawm zia kan hrechiang em a ni. Hrechiang lovin kan u ten an luh chilh kha a nia, inchhirlo an awm ka ring lo.No. 4 khawih chhin i tum hma in a khawiha te awm dan hi lo hrechiang phawt la, chutah duh i thlang dawn nia.

1. No. 4 hi vawikhat lek inchhiu pawn zun a nei, mamawh chhunzawmin a siam thei che.

2. I khawih zing hnu chuan atira nawmna ang kha pakhatmah a nei tawh lovang a, normal nan leh suffer loh nan i tih chhunzawm tho a ngai ang. Damdawi hmanga nuam siam chawp a nih avangin thil dang nuam zawng zawng a da tel bawk ang a,
hlimna i feel thei tawh lovang. Mi dang thiante nena hlim taka an inkawm laiin nang erawh chuan an hlimna ang i feel ve pha lovang. I nghei a nih pawhin rei tak chhung chu nawmna a da dawn tho tho.

3. Chhuah i duh anga amaherawhchu darkar 7 pawh inchiu lova i awm chuan i ruh chuktuah zawng zawng a na ang a, thlanfimin a bual hup hup che nga, kawthalo leh hnap tla rengin i awm ang a, zan pawh i muhil thei lovang. Amaherawhchu, heng dinhmun hreawm tak aia ti hreawm tur che chu ruh chhungril za hiah theih si loh hi a ni, suffer tam takin tih reh tumin hruihrual ten an in hlap thuai thuai thin. Heng hi 

LIANGKHAIA CHANCHIN

Liangkhaia hi Saihum khuaah kum 1884-ah a lo
piang a, a laiah hming chu Hrangchina a ni.
Mahni tawka hmasawn tum leh tumruh tak anih
avangin zirtirtu mumal pawh nei lovin lehkha a zir
ve a. Kum 1908-a Lawr ekzam chu a bei ve tawp
a, a vanneiha siamin pakhatna a ni a. Zosapte’n
an hmelhriat a, Tirhkoh hna zir tura an sawm
avangin kum 1910 atangin Aizawl-ah Tirhkoh hna
a zir ta a. Kum 1913-ah Cherra lamah a zir zawm
zel a, kum 1916 aṭangin Tirhkoh hna a thawk ṭan
a, kum 1921-ah Berampu atan nemngheh a ni ta a
ni.
Liangkhaia hian Pathian rawngbawla a hun pum a
hman chhungin Mizo hnam tan thil ṭha a
hnutchhiah hnem hle a. Mizoram dung leh vang
fanga mi chi tin chi tang be pawp leh kawm reng
a nih avangin a thil ziakte hi a rinawm tawk a, mi
thil chhinchhiah thei mi bik a lo ni hlauh bawk nen. A hriatrengna a fimin a ziakin a chhinchhiah
ṭha thlap zel bawk a, he thuziakah hian a tha lo
thawh dan a ṭhen azar chauh kan tarlang dawn a
ni.
Mizo hla leh a nun inthlun zawm dan hi tarlang
hmasa ber ila. Kum 1908 khan Puma Zai a paw
chhuak a. An lal Lalzika chuan a lo duh hle a.
Sialin a ai ta hial a. Zoram dung leh vangah a lo
darh ta a ni. Hnam hla an ti mai a, a thang zel a.
Thlanglam Zai an ti zui ta hial a ni. A paw
chhuaktu hi hla lama tui leh hla pawh phuah chho
zui ta zel a nih avangin Puma zai bikah pawh hian
hla pahnih khat chu a thawh ve ngeiin a rinawm.
Mahse, a hla phuah ṭhenkhat hi amah ngei
pawhin a phuah angin a chhâl duh lem lo.
Lehlin leh phuah
Kum 1913 aṭangin Kristian hla lehlin leh phuah a
ṭan a. Hla hi 20 chuang a phuah a, 20 chuang fê
letling bawk. Kristian Hla Buah hian a hla phuah
leh lehlinte hi 31 a chuang ṭhin a. Mizo zingah
chuan hla nghah ber a ni. Tuna Kristian Hla Bu
tharah hian a hla 30 a la chuang ta zel a. MizoKristian hla siamtute zingah chuan hmahruaitu
pawimawh tak a ni. Hla hi a nei reng emaw tih
theih mai turin a lehkha ziak dang dangah pawh
hla chang a telh chamchi a, a ṭhian ṭhate an
thihin hlain a sun ṭhin bawk. Mizo hnam chanchin
leh nunphung ziaka dahin a lo vawng ṭha khiau hi
a hlu hle a. Mizo Sakhua a ṭobul aṭanga chhuiin, a
kawngkal kimchang takin a ziak a, tun thlengin
zirlaite leh hnam tan ro a tling. Mizo mi leh thil
hmingthangte leh Mizo Sakhua leh Mizo Awmdan
Hlui te hi Mizo hnam nunphung a tarlanna
lehkhabu a ni a. Mizorama Harhna Thu pawh hian
Pathian thua harhna lam hawi mah se, hnam
ziarang leh rilru puthmang chu a pho chhuak ṭha
hle a ni.
Liangkhaia hian kum 1911 vel aṭangin lehkha a
ziak ṭan a. Kristian Tlangau, kum 1911, Pawltlâk
thla chhuaka a thuziak kha vantlang hriata a
lehkha ziak theh darh hmasak ber niin a lang.
Mizo leh Vai Chanchinbu leh Kristian Tlangau-ah
ringawt pawh a thuziak hi a chuang hnem hle.
Lehkhabu a ziak zinga mi hriat hlawh ber mai chu
Mizo Chanchin Part I & II hi a ni awm e. Kum1926-a a ziak, kum 1938-a a bua chhut chhuah,
Mizo hnam chanchin chiang tawk taka ziahna
lehkhabu ṭha tak a ni. Mizo hunnhlui-chanchin a
ziak rual hian Mizo hla hlui tam tak a khawn
khawm a. Chu’ng hla hluite chu eng’emaw zat a
lehkhabua thil bul chhut nan a hmang ṭhin a ni.
Liangkhaia hian a hranpa ngatin Mizo hla hlui a
thiante nena an fawmkhawm Zoram Kan Lo Luh
Hma Pawi Rama Kan La Awm Lai Leh Zoram Luh
Tirh Vela Chhuak Ṭante tiin lehkhabu thelep, phek
38-a chhah chu kum 1925 vel khan chhuah a ni a.
He buthelepah hian Chai hla chi hrang hrang,
Hlado, Zai leh hla hrang hrang a chuang a. Hla
mal, hla chang 226 lai a chuang a ni. Kohhran
thikthu chhiat lai a ni a, Pastor tan chuti ang hla
han chhut chu a remchan loh avangin a hming
erawh chu ziah lan a ni lo va. Mizo Chanchin bua
hla chuang leh he hla bua mi hi a inan deuh vek
avang leh hetiang hlate a lakkhawm thu sawi thei
an awm a vangin Liangkhaia sulhnu chu a nih
ngei a rinawm.
Mizo pi pute’n ṭawngkaa an inhlan chhawn thuleh hla chi hrang hrang ziaka lo vawng tha
hmasatu niin Mizo thuhlaril tihhausak leh thil hlui
vawn ṭhat kawngah pawh hmahruaitu a nih
avangin thil a zir nasa hle a. Mizo pa thil chhut
dan Arsi Chanchin a ziak atang hian a langchiang
hle a ni. Chubakah mite khawhawi tizau thei tur
lehkhabu chi hrang hrang a letling a, amahin a
ziak bawk a. A lehkhabu ziak leh lehlin hi 30 vel a
tling a, thuziak kawngah chuan hma a lo la zau
hle a ni.
Kum 1947 khan Kohhranho Inkhawmpui chuan
lehkhabu ziak leh lehlin hna thawk turin a ruat a.
Baibul lehlin hna a thawk nghal a. Kum hnih
chhungin Baibula mi- Joba, Thuhriltu, Hla
Thlankhawm, Jeremia Ṭah Hla, Daniala, Ezekiela,
Zakaria, Zephania, Hagaia, Habakuka, Malakia, a
vaiin bu 12 a letling chhuak hman a ni. Heng a
Baibul lehlin atang pawh hian thu leh hla thiam
leh tui kawp a nih zia a lang chiang viau mai a.
Mizo tawng a thiam tha tawk ani tih chu thil
engkim Mizo tawnga a dah theih dan hian a
lanchiantir hle a ni.Thuziak, Hla phuah, Lehkhabu lehlin, lehkhabu
ziak, Hrilhfiahna buatsaih, Rimawi leh a
kaihhnawih lama a inhmanna bakah, Sap ṭawngin
thu a ziak nual a. Chubakah, fim taka thlirna
thuziak a nei nual bawk. Hla thu tih te, Mizo hla
tih leh Thuhlaril bik khawih thil a ziak aṭang hian
midangte kutchhuak pawh a lo zir nasat dan a
lang bawk. Hetianga thil chi hrang hrang- Pathian
thu, Hnam hunhlui-chanchin, Hnamzia, Arsi
chanchin, zirthiamna thil, rimawi, Berampu leh
thuhriltu, Ziakmi leh thuhlaril lama a kutchhuakte
hi hlutsakin Mizo Academy of Letters chuan kum
1979 khan Academy Award a lo hlan a. He
chawimawina hlu tak hi Mizo zinga dawng hmasa
ber a ni.
Kum 1979 khan a boral